پایان نامه بررسی رابطه شخصیتی پنج عاملی کاستا با تاب آوری در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

پایان نامه جهت دریافت مدرک روانشناسی بالینی 

مقدمه

یکی از مهمترین توانایی های انسان که باعث سازگاری موثر با عوامل خطر می شود تاب اوری است . تاب آوری عاملی است که باعث انعطاف پذیری و مقابله موثر با عوامل و موقعیت های استرس زا می شود. تاب آوری [1] در طی دو دهه گذشته در حوزه روان شناسی توجه روز افزونی با خود کسب کرده است (سی چی رگارفری، 1993، به نثل از محمدی ، 1384).

مفهومی که گر چه هنوز در مورد ماهیتش توافق چندانی صورت نگرفته است اما به دلیل  یکی از شاخصه های سلامتی روانی است ( مدی و خوشابا، 1994، به نقل از محمدی ،1384) اهمیت خاصی دارد. این فرایند خود به خود ایجاد نمی شوند مگر اینکه فرد در موقعیت دشوار و ناخوشایندی قرار گیرد تا برای رهایی از آن صدمه پذیری کمتر ، حداکثر تلاش را برای کشف و بهره گیری از عوامل محافظت کننده (فردی و محیطی) در درون و بیرون خود که همواره به صورت بالقوه وجود دارد بکار گیرد. فرایند تاب آوری صرفاً محدود به دوره ی کودکی نیست و می تواند تا سالمندی نیز تداوم یابد. فرایند تاب آوری فقط داشتن فهرستی از ویژگیها نیست . تاب آوری نتیجه فرایندی تاب آفرینانه در زندگی واقعی است . منطق تاب آوری شباهت بسیار به منطق واکسیناسیون دارد !!

ویژگی های فردی تاب آوری را می توان به کودک و نوجوان آموزش داد. تاب آوری نوعی ویژگی است که از فردی به فردی متفاوت است و می توانند به مرور زمان رشد کند یا کاهش یابد و بر اساس خود اصلاح گیری فکری و عملی انسان در روند آزمون و خطای زندگی شکل می گیرد .

تاب آوری مقوله ای گسترده است که با بسیاری از جنبه های زندگی فرد در ارتباط است . از جمله با سلامت روان افراد، سازگاری افراد با محیط ، دیگران با شخصیت افرادو...

هر کسی شخصیتی دارد و شخصیت هر فرد به مشخص کردن میزان موفقیت، خشنودی و رضایت خاطر در زندگی کمک می کند، شخصیت یکی از مهم ترین نعمت های هر فردی است . شخصیت به ما کمک می کند تا زندگی خود را شکل دهیم ، شخصیت عبارت است از ترکیب پیچیده ای از نیروهای درونی که شیوه ای را قالب ریزی می کند . تا فرد به آن شیوه آن نوع شخص بودن را که هست، ادامه بدهد. شخصیت، نظام آرزوها و مقاصدی است که شیوه شخصی فرد را در مورد سازگاری با محیط خود تشکیل می دهد . انگیزه ها، کلیدهایی هستند که در راه به روی شناخت کاملتر ساخت و کارکرد شخصیتی و همچنین رشد خلق و خوی هیجانی باز می کنند. شخصیت فاکتورهایی هستند که در رفتار و خاطر انسان رول بازی می کنند و تا دیر زمان باقی می مانند. بنابراین در این پژوهش سعی کرده ایم به بررسی رابطه شخصیتی پنج عاملی کاستا با تاب آوری در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل بپردازیم .

بیان مسأله

واژه ی تاب آوری را می توان به صورت توانایی بیرون آمدن از شرایط سخت یا تعدیل آن تعریف نمود. در واقع تاب آموری ظرفیت افراد برای سالم ماندن و مقاومت و تحمل در شرایط سخت و پر خطر است که فرد نه تنها بر آن شرایط دشوار فائق می شود بلکه طی آن و با وجود آن قوی تر نیز می گردد. تاب آوری در مورد کسانی بکار می رود که در معرض خطر قرار می گیرند ولی دچار اختلاف نمی شوند از این رو شاید بتوان نتیجه گیری کرد که مواجه شدن با خطر شرط لازم برای آسیب پذیری هست اما شرایط کافی نیست .

اسلام، ویژگی های شخصیت نابهنجار و بیمار و به تعبیر اسلامی (فی قلوبهم مرض) را در بعد عقیدتی، عاطفی، عقلانی ، شناختی و خصوصیاتی بدنی بیان کرده است .

تاکنون تعاریف متعددی ارائه شده که همگی بر اهمیت تمامیت و یکپارچگی شخصیت تاکید ورزیده اند. آلپورت [2] ، شخصیت را چنین تعبیر می کند که عبارت است از ویژگی های منحصر به فرد و ویژگی های پایدار که در موقعیت های مختلف تغییر می کنند. و به عبارتی می توان گفت شخصیت به ویژگیهای بیرونی و قابل رؤیت ما اشاره دارد، بعضی آن جنبه هایی از ما که دیگران می توانند ببینید.

این پژوهش درصدد پاسخ دادن به این سوال است : آیا بین شخصیت پنج عاملی کاستا با تاب آوری در بین دانشجویان رابطه وجود دارد ؟

ضرورت اهمیت تحقیق

با توجه به این که تاب آوری یکی از عوامل ایجاد کننده رضایت و موفقیت در ابعاد گوناگون زندگی می باشد، آثاری از میزان شیوع آن خصوصاً در بین دانشجویان، افرادی که زیر بنای شکل ها و سازمانهای دولتی و غیر دولتی را می سازند ضرورت دارد تا در مورد پیشگیری و کمک به بهبود آن قدمی برداشته شود. توانایی شخص برای سازگاری و چالش به زندگی به عملکرد منسجم قابلیت های شخصیتی و سلامت روان بستگی دارد.

تاب آوری به سه دلیل می تواند در تحقیقات و تجربیات مفید واقع شود : 1- اطلاع از تاب آوری و آسیب پذیری و عوامل محافظت کننده و خطر ساز، پیچیدگی روانی (از جمله اعتیاد) و علل آن روشن می کند و این موضوع بر نیاز به توجه به روابط بین حوادث قبلی و نتایج فعلی زندگی تأکید می کند و به استثناهایی از عواقب پیش بینی شده توجه می نماید.

2- پی بردن به اینکه چرا بعضی از کودکان علیرغم قرار گرفتن در شرایط دشوار، موفق می شوند در شناختن امکانات ناشناخته قبلی برای پیشگیری کمک می کند.

3- ایده تاب آوری باعث امیدواری در تجارت بالینی می شود و به هر حال مزیت عمده آن این است که خواهیم دانست که بسیاری از بچه ها به سرنوشت محکومشان گردن نمی نهند و تسلیم نمی شوند.

خصوصیات شخصیتی به طور مستقیم و غیر مستقیم می توانند بر سلامتی و بیماری تأثیر بگذارند. خصوصیات شخصیتی ممکن است معلول فرایندهای بیماری باشند یا به رفتارهای غیر بهداشتی منتهی شوند و یا ممکن است به طور مستقیم از طریق مکانیزم های فیزیولوژیک بر مریضی تأثیر بگذارد . (فیروز بخت 1388). شخصیت مجموعه ویژگی های فکری، ذهنی، ذوقی و رفتاری انسان است که غالباً در گفتارها و رفتارها و عکس العمل انسانها در فعالیت و برخوردهای روزمره اشان قابل رؤیت است . شخصیت به مانند وجدان که امری اجتماعی است (لوفور، 1976 :61) و محصول محیط اجتماعی و فرهنگی ای است که فرد در آن متولد شده و بزرگ می شود . پرواضح است که خانواده، فرهنگ حاکم بر جامعه ، رسانه ها و نهاد آموزش و پرورش هر یک به نوعی در ساختن ویژگی های شخصیت فرد سهیم هستند.

در مورد اهمیت شخصیت و تأثیر آن بر زندگی فردی و اجتماعی فرد مطالعات فراوانی صورت گرفته است . بی شک شخصیت هر فرد به میزان تاب آوری آن تأثیرات بالقوه خواهد گذاشت که در این پژوهش در پی تأثیرات شخصیت بر تاب آوری افراد هستیم.