روش تحقیق بررسی راهکارهای عملی ایجاد ارتباط مطلوب بین خانه ومدرسه به منظور بهبود وضعیت تحصیلی و تربیتی دانش آموزان

چکیده

این تحقیق به منظور بررسی وپی بردن به وجود مشکلات وموانع موجود در راه فعالیت های انجمن اولیا ومربیان وارائه راهکارهای عملی ایجاد ارتباط مطلوب بین خانه ومدرسه و به عبارتی بهتر اولیا ومربیان به منظور بهبود وضعیت تحصیلی وتربیتی دانش آموزان  می باشد.جامعه آماری این تحقیق را کلیه مدیران واعضای اصلی انجمن اولیا ومربیان مدارس نواحی 1و2 قزوین، البرز،آبیک و تاکستان تشکیل می دهند که از آن میان حدود 25% کل مدارس مناطق مذکور به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی؛ یعنی 325 مدرسه مورد مطالعه قرار گرفتند.برای جمع آوری اطلاعات سه نوع پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است.نتایج به دست آمده در این بررسی توافق وهمگرایی فکری قابل توجهی بین گروه های مدیران ،معلمان واولیای دانش آموزان در مورد بسیاری از مسائل طرح شده وبرضرورت تشکیل انجمن توسط هر سه گروه مورد تاکید قرار گرفته است.از این که انجمن اولیا ومربیان در مدارس نقش بسیار ارزشمندی رابازی می کند ومی تواند حیات فردی واجتماعی دانش آموزان را متحول سازد, توافق همگانی وجود دارد. به همین خاطر انجمن های اولیا ومربیان باید خیلی جدی گرفته شوند وفعالیت های آن توسعه بیشتری پیدا کنند. البته , برای نیل به این هدف نسخه واحدی نمی توان پیچید  بلکه اقدامات جامع و همه جانبه ای را می طلبد.

کلید واژه ها: انجمن اولیا و مربیان ،پیشرفت تحصیلی ،افت تحصیلی،کارایی انجمن،وضعیت اقتصادی،آگاهی اولیا ومربیان،قوانین ودستورالعمل ها،احساس مسئولیت مدیران مدارس،ساختار انجمن،رشد عاطفی دانش آموزان،مشارکت ،عامل فرهنگی،نمایشی وتشریفاتی.

مقدمه:

امروزه اهمیت کسب علم و دانش بر کسی پوشیده نیست . شواهد زیادی وجود دارد که علم و آگاهی به افراد یک جامعه عزت ، و اقتدار بخشیده و بالعکس جهل و نادانی جوامع بسیاری را به ورطه سقوط و قهقرا  کشانده است .

بنابراین تردیدی وجود ندارد که برای دستیابی به دانش سودمند و مطابق با فطرت از هیچ تلاشی نباید فروگذار باشیم و بنا به فرموده ائمه اطهار (ع) باید دایماً به دنبال دانش بود ولو این که مجبوربه گرفتن آن از اهل نفاق باشیم .

بدیهی است که کسب دانش به طور سیستماتیک با مدرسه آغاز می شود و از همان موقع باید تلاش ها به گونه ای باشد که امور آموزشی در بستری سالم جریان یابد و لازم است که کلیه موانع و اشکالات احتمالی از میان برداشته شود .

نتیجه مطالعات و تجربیات گذشته نشان می دهد که یک تعامل صحیح اجتماعی بین اولیا و مربیان در شکوفایی استعداد وپیشرفت تحصیلی دانش آموزان آثار مثبت چشمگیری می گذارد . به همین خاطر لازم است با بررسی و پژوهش های علمی گسترده و مستمر موانع و مشکلات موجودشناسائی و برای مرتفع شدن آنها چاره ای اندیشیده  شود. در این بررسی نیز هدف اصلی پی بردن به وجود مشکلات و موانع در راه فعالیت های انجمن اولیا و مربیان و ارائه راه کارهایی متناسب با نیازهای اجتماعی و فلسفه آموزش و پرورش و با استفاده از نظریات اولیا و متخصصین در این باره است.

 انجمن اولیا و مربیان که به آن انجمن خانه و مدرسه نیز گفته می شود, به منظور ایجاد هماهنگی بین اولیای دانش آموزان و مربیان و همکاری در نیل به اهداف و وظایف زیر تشکیل می گردد وبی توجهی به آنها آموزشگاه ها را از رسیدن به اهداف ورسالت اصلی خود باز خواهد داشت.

- در کشف علل عدم پیشرفت دانش آموزان با اولیای مدرسه همکاری نموده و در تعیین راه حل مشکلات اقدام کند.

      - در ایجاد هماهنگی بین وضع تربیتی طفل در خانه و مدرسه کوشش نموده و بدین سان ، زندگی آموزشگاهی را با زندگی بیرون از آن ارتباط دهد.

        - در تهیه برنامه های تربیتی با مدرسه همکاری نماید و در تکمیل نواقص تجهیزی مدرسه با مسئولین همکاری لازم را بنماید.

-بالاخره همدلی و همراهی اولیا و مربیان تضمین کننده سلامت روان و هموار کننده بهتر رشد و شکوفایی شخصیت کودکان و نوجوانان است (1)

  بیان مساله

 با وجود این که انجمن اولیا و مربیان در مدارس بسیار با اهمیت تلقی می شود ،اما بررسی متون و گزارش های موجود حاکی از این است که در این خصوص کارهای زیادی باید انجام گیرد کما این که هنوز هم بسیاری از والدین از مراجعه به مدرسه اکراه دارندوبعضا"از وضعیت تحصیلی کودکان خود بی خبرند.

از این جهت دانش آموزان از توانایی های  بالقوه خودبهره  کافی نمی برند و در نهایت ، افت تحصیلی و عقب ماندگی درسی لطمات روحی و اجتماعی فراوانی را ببار می آورد و این در حالی است که می توان با تعدیل و تغییر بعضی از ساختارهای موجود و ارائه راهکارهای جدید در نگرش و عملکرد دانش آموزان تغییرات مثبت و سازنده به وجود آورد و نهایتاً راه های پیشرفت و تعالی را برای جامعه هموارتر نمود .

 اگر چه سال هاست که انجمن اولیا و مربیان در مدارس تشکیل می شود متاسفانه, بعضی از مسئولین مدارس با فلسفه تشکیل آن ها آشنایی کافی ندارند و یا به علت عدم وجود تعامل اجتماعی صحیح نتیجه مطلوب حاصل نشده است.

در این تحقیق هدف آن است که موانع و مشکلات موجود در راه موفقیت این انجمن ها شناخته شود و براساس اطلاعات جمع آوری شده و یافته های به دست آمده راهکارهای جدید و عملی ارائه گردد . تا این نهاد به ظاهر کوچک بتواند کارهای بسیار مهم و سرنوشت سازی را رقم زند.

اهمیت و ضرورت مسئله

تحقیق درمورد اولیا و مربیان از این حیث حایزاهمیت است که تبادل نظر مربیان و والدین درباره امور آموزشی راه را برای پیشرفت دانش آموزان هموارتر ساخته و آنها را افرادی عالم وتوانا به جامعه تحویل خواهد داد . با توجه به این که در این جهان رقابت آمیز جامعه ای اقتدار و حیثیت اجتماعی کسب می کند که دانشمندان زیادی را در دامن خود پرورش داده باشد و از آن جایی که همه تلاش ملت ها در عرصه های مختلف سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی ، ورزشی و غیره برای کسب موفقیت در تمام جنبه های زندگی است, اهمیت و ارزش پژوهش در باره  موضوعات مربوط به آموزش را کاملاً برملا می سازد(2).

همکاری بین اولیا و مربیان از ابعاد وسیعی برخوردار بوده ؛یعنی نه تنها در زمینه های پیشرفت تحصیلی و شکوفایی استعدادها موثر است, بلکه از لحاظ رشد عاطفی و ارتقای بهداشت و پیشگیری از رفتارهای ناهنجار نقش حیاتی می تواند داشته باشد .

 به طور کلی تحول و تغییراتی که در اندیشه ها و روش های عملی به وجود آمده است ، دیگر مدرسه به عنوان یگانه مسئول آموزش و پرورش و نظامی به خود متکی ، دربسته و منقطع از جهان بیرون و عوامل پیرامون انگاشته نمی شود . براساس نظریات متخصصین تعلیم و تربیت مثل جان دیویی میان درس و زندگی فاصله و جدایی نباید باشد (3).

  مربیان و روانشناسان معتقدند چنان چه رفتارهای پدر و مادر با فرزند در محیط خانواده و یا رفتار والدین با مربیان در محیط های خانه و مدرسه در تعارض و تضاد باشد ، این تعارض به اختلال رفتاری که ناشی از بلاتکلیفی فرد در امر الگو پذیری می باشد ، منجر خواهد شد و عوارض سوء روانی در وی برجای خواهد گذارد . به عکس هماهنگی رفتاری والدین با همدیگر در محیط خانواده و یا همسویی رفتاری والدین با مربیان، ضمن ایجاد سازگاری در فرزند تقویت رفتارهای مطلوب را نیز موجب خواهد گردید(4) .

 بدیهی است که خانواده و آموزشگاه هر دو در جهت سازندگی و پویندگی و تربیت جسم و جان دانش آموزان مسئولیت خطیری بر عهده داشته و هر یک مکمل دیگری به شمار می آید و برای انجام رسالت مهم خویش اتحاد ، هماهنگی و همکاری تنگاتنگ بین آن دو ضروری است . این به دو بال پرنده ای می ماند که امکان پرواز را برایش به وجود می آورند و بدون هر یک پرواز میسر نخواهد بود . اولیای دانش آموزان علاوه بر مسئولیتی که در خانه نسبت به فرزندان خود دارند در خارج از خانه نیز مسئولند . همکاری اولیای دانش آموزان با مربیان آموزشگاه موجب شکوفایی استعدادها ، خلاقیت ها و اعمال اصول و فنون تعلیم و تربیت اسلامی در فرزندانشان خواهد شد(5).

بنابراین نتایج این تحقیق از جنبه های مختلف در تعلیم وتربیت جوانان؛  مخصوصا" برای آموزش و پرورش منطقه قزوین مفید خواهد بود .

1- راهکارهای به دست آمده به حل مشکلات مربوط به انجمن اولیا ومربیان در مدارس منجر  خواهد شد(کشمکش, تضاد ها, وسوءتفاهمات و.........در میان اولیا ومربیان به حد اقل می رسد).

2-   با دستیابی به اصول وبه کار گیری آنها  تشکلهای اولیا ومربیان را می توان تقویت کرد.دراین صورت همیاری ووفاق گروهی که در  کارائی و اثر بخشی اقدامات آموزشی دخالت بی چون و چرائی دارد حاصل خواهد شد.

3-به ارتقای سطح علمی دانش آموزان که توسعه اجتماعی را به دنبال دارد, کمک فراوانی خواهد کرد.

4- برنامه های آموزشی وتربیتی مدارس از پشتیبانی وحمایت اولیا منتفع خواهد شد.

5- حس تعاون وهمکاری درمیان اولیا ومربیان از رشد بیشتری بزخوردار می شود.

روش بررسی

برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد.البته مصاحبات همراه  تکمیل پرسشنامه در تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارایه ی پیشنهادات نقش بسزایی داشته است.به منظور افزایش  اعتبار اطلاعات جمع آوری شده در تهیه وتنظیم پرسشنامه ها حتی الامکان اصول و موازین مربوطه رعایت شد؛ مثلا" تعداد زیادی سوال در بعضی موارد سوالات  مشابه؛ ولی از لحاظ ساختار متفاوت گنجانده شد. ودر همگون کردن سوالات و افزایش پیوستاری آنها تلاش لازم انجام گرفت. 

سوالات طوری طراحی و تنظیم شده است که دقیقاً بتواند ویژگی مورد نظر را بسنجد و در عین حال مفید، دارای مفهوم روشن و واضح باشد و بدین طریق روایی سوالات نیز تأمین گردیده است .

کلیه مدیران و اعضای انجمن مدارس نواحی 1و2 قزوین ، البرز ، آبیک و تاکستان جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می داد.

حدود 25% کل مدارس به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شد. در حقیقت از تعداد 1179آموزشگاه 325 مدرسه مورد مطالعه قرار گرفت .

یافته های پژوهش :

براساس اطلاعات به دست آمده انجمن های اولیا ومربیان ازارکان اصلی هر مرکز آموزشی محسوب می شود ودر مورد ضرورت واهمیت آن،اولیا ومدیران مدارس اتفاق نظرداشتند.بعضی از اولیا به اهداف مادی آن تاکیدداشته وبرخی دیگرنظرات متفاوتی داشته اند.عوامل زیادی به عنوان مانع درراه توسعه وپیشرفت فعالیت های انجمن مطرح شده است که بعضی ازآنهاکاملا"اجتماعی،اقتصادی،سیاسی وغیره بوده ودرآن هاآحادمردم دخل وتصرف چندانی نمی توانند داشته باشند.در مقابل عواملی وجود دارند که جنبه فردی داشته وطبعآ"برای از میان برداشتن ومقابله با آن ها همت دسته جمعی مردم را می طلبد.وفقدان محل مناسب ونارسایی قوانین از جمله موانع اجتماعی است که ایجادتغییر وتعدیل برنامه های استراتژیک را می طلبد. در مقابل پائین بودن سطح سواد وآگاهی های مردم ومشغله های کاری افراد بیشتر جنبه فردی داشته وبرای رفع

هماهنگی و هم‏سویی اولیا و مربیان

مهم‏ترین عامل در تربیت و رشد فکری و اخلاقی کودکان و نوجوانان، هماهنگی و هم‏سویی نظری و علمی میان مربیان و خانواده‏هاست.