پایان نامه اقوالُ عُلماءِ اللغه حول الترادف فی اللغه العربیه و ذکر نماذجَ من الترادف

فهرست و منابع پایان نامه اقوالُ عُلماءِ اللغه حول الترادف فی اللغه العربیه و ذکر نماذجَ من الترادف

فهرست:

موجز الرساله (چکیده) ....................................................................................................................1

مقدمه ..............................................................................................................................................2

فصل اول : شناخت ترادف  ........................................................................................................8

سیر تاریخی ....................................................................................................................................8

معاصرین و پدیده ترادف  ..............................................................................................................13

جمع آوری لغت ............................................................................................................................14

ترادف لغوی ..................................................................................................................................16

ترادف صراحتاً .............................................................................................................................. 18

تعریف امام فخر رازی ....................................................................................................................19

تفاوت ترادف با تأکید و تابع ..........................................................................................................20

نتیجه .............................................................................................................................................21

الفاظ متوارده و الفاظ مترادفه ......................................................................................................21

تعریف خواجه نصیرالدین طوسی .................................................................................................22

ترادف غیر مفرده .........................................................................................................................22

تعاریف اهل اصول ........................................................................................................................23

نمودار رابطه مترادف و متمایز ......................................................................................................23

نظریه دکتر ابراهیم انیس .............................................................................................................26

تعریف ترادف از نظر زبان شناسی معاصر .....................................................................................27

پالمر ..............................................................................................................................................27

اولمان  ........................................................................................................................................28

ترادفات تام ..................................................................................................................................28

شرایط ترادف تام و نظریه دکتر ابراهیم انیس  .............................................................................28

معاصر بودن ..................................................................................................................................29

وحدت محیط پیدایش زبان ..........................................................................................................29

اتحاد کامل بین معنی دو واژه  .....................................................................................................30

نتیجه تطور صوتی نبودن .............................................................................................................30

کاربردهای ترادف .........................................................................................................................31

تأکید و مبالغه  .............................................................................................................................31

توسعه فصاحت و بلاغت از نظر دکتر صبحی صالح ......................................................................32

ابن یعیش  ..................................................................................................................................33

به کارگیری تعابیر مختلف ............................................................................................................33

سیوطی ........................................................................................................................................34

ابن فارس      ................................................................................................................................34

ابوبکر باقلانی ................................................................................................................................34

مسئله ترادف  ..............................................................................................................................35

فصل دوم: علل به وجودآمدن لغات مترادف ............................................................................36

اسباب ترادف ...............................................................................................................................37

گویش های مختلف از نظر ابن جنی .............................................................................................37

تعریف سیوطی .............................................................................................................................38

تعریف راغب اصفهانی ..................................................................................................................38

تعریف ترنچ ..................................................................................................................................39

نظر دکتر رمضان  عبدالتواب ........................................................................................................39

تعریف علی عبدالواحد وافی .........................................................................................................39

تعریف ابن فارس ..........................................................................................................................40

کلمات دخیله و تعریب .................................................................................................................40

نظریه ابوحاتم ............................................................................................................................... 41

نظریه خفاجی ................................................................................................................................41

نظریه اولمان ..................................................................................................................................41

صفت ............................................................................................................................................42

نظریه سیبویه، عکبری، ابن فارس  ...............................................................................................42

نظریه قاضی ابوبکر ابن العربی ......................................................................................................43

نظریه علی الجارم ........................................................................................................................43

نظریه دکتر ابراهیم انیس ..............................................................................................................43

شرح لغت و معاجم لغوی ..............................................................................................................44

نامگذاری با ذوق شاعری یا تعبیرات شخصی ................................................................................46

نظریه نولدکه ................................................................................................................................46

نسبت ...........................................................................................................................................47

نظریه علی  الجارم .......................................................................................................................47

موسیقی کلام ...............................................................................................................................47

نظریه دکتر ابراهیم انیس .............................................................................................................47

حذف ...........................................................................................................................................48

عدم تمایز بین مطلق و مقید ........................................................................................................48

کنایه .............................................................................................................................................48

کنیه ............................................................................................................................................49

مرور زمان و تحمل معنای جدید ..................................................................................................49

فخر فروشی  و مباهات به جمع کردن مترادفات ..........................................................................50

تطور صوتی ................................................................................................................................50.

تداخل لغات .................................................................................................................................51

نظریه ابن جنی ..............................................................................................................................51

إبدال ............................................................................................................................................51

قلب ..............................................................................................................................................52

إتباع ............................................................................................................................................53

تطور دلالی ...................................................................................................................................54

تخصیص عام ................................................................................................................................54

مجاز ............................................................................................................................................55

مجاورت .......................................................................................................................................55

نظریه احمد بن فارس ...................................................................................................................56

فصل سوم : نظرات لغت شناسان درباره ترادف ........................................................................57

موافقین پدیده ترادف ..................................................................................................................58

نویسندگان کتابهای فعلتُ و أفعلتُ ...............................................................................................65

مؤلفین مشهور رساله‌های فعلتُ و أفعلتُ .....................................................................................65

زیاده روی درموضوع ترادف ..........................................................................................................66

نظریه ابن فارس ...........................................................................................................................67

نظریه ابن خالویه و ابوعلی الفارسی ..............................................................................................67

مخالفین وجود ترادف ...................................................................................................................68

نظریه ابن الأعرابی  .................................................................................................................... .68

نظریه احمد ابن یحیی ثعلب .........................................................................................................68

نظریه دکتر رمضان عبدالتواب ......................................................................................................69

نظریه ابوعلی فارسی ....................................................................................................................69

نظریه ابن درستویه .......................................................................................................................69

نظریه ابوالحسین احمد ابن فارس ...............................................................................................70

نظریه ابوهلال عسکری ..................................................................................................................71

نظریه خَطابّی ................................................................................................................................75

نظریه مرزوقی ..............................................................................................................................75

نظریه ثعالبی ................................................................................................................................76

نظریه راغب اصفهانی ...................................................................................................................78

نظریه ابوالبرکات الأنباری .............................................................................................................78

نظریه اجدابی ...............................................................................................................................79

نظریه ابوالفتح المطرزی  ..............................................................................................................79

نظریه قاضی بیضاوی ....................................................................................................................79

مجموعه های فروق اللغوی ............................................................................................................79

کفایت یک اسم برای یک مسمّی .................................................................................................80

نظریه ابن درستویه و ابوعلی فارسی و امام فخررازی ....................................................................81

نظریه تهانوی ...............................................................................................................................82

نظریه فرهنگستان زبان قاهره ....................................................................................................83.

نظریه خانم دکتر بنت الشاطی .....................................................................................................84

نظرات نویسندگان و محققان معاصر زبان عربی ...........................................................................84

نظریه دکتر شوقی ضیف ..............................................................................................................85

نظریه دکتر  ابراهیم انیس .............................................................................................................86

نظریه دکتر رمضان عبدالتواب .....................................................................................................86

نظریه دکتر احمدمختارعمر .........................................................................................................87

نظریه دکتر محمد کمال بشر ........................................................................................................87

نظریه استاد حفنی ناصف .............................................................................................................88

نظریه استاد علی الجارم ..............................................................................................................88

نظریه دکتر طه حسین .................................................................................................................89

نظریه استاد احمد انیس ...............................................................................................................89

نظریه دکتر محمد المبارک ............................................................................................................90

نظریه دکتر علی عبدالواحد .........................................................................................................90

نظریه دکتر فتح الله صالح علی المصری .......................................................................................91

نظریه دکتر صبحی صالح  ..............................................................................................................91

نظر زبان شناسان معاصر ..............................................................................................................92

نظریه پالمر ....................................................................................................................................92

نظریه بلوم فیلد ...........................................................................................................................92

نظریه فیرث .................................................................................................................................93

نظریه لهرر ...................................................................................................................................93

نظریه ریچارد ترنچ .......................................................................................................................93

نظریه پروفسور کالینسون ...........................................................................................................94

نظریه اولمان  ................................................................................................................................95

نظریه لافین ..................................................................................................................................96

فصل چهارم : پیرامون ترادف در قرآن ....................................................................................97

نظر منکرین ترادف واژه های قرآنی .............................................................................................97

نظریه ابن الأعرابی .......................................................................................................................97

نظریه ابوهلال عسکری ................................................................................................................98

نظریه راغب اصفهانی ...................................................................................................................98

نظریه دکتر محمد مندور ..............................................................................................................99

قائلین وجود واژه های مترادف در قرآن .......................................................................................100

نظریه بدرالدین زرکشی و نمونه هایی از آیات قرآن .................................................................100

نظریه دکتر ابراهیم انیس و آیات مترادف .................................................................................101

نظریه الواحدی درباره آیه 104 سوره بقره ....................................................................................102

رد نظر وجود ترادف در واژه های قرآنی ....................................................................................103

نظر دکتر صبحی صالح ..............................................................................................................103

فصل پنجم : تحلیل ها و قضاوتهای نهایی .............................................................................107

واژه لغت (لغت با توجه به شواهد قرآنی) ..................................................................................107

ترادف تام یا انطباق خلاف اصل است ........................................................................................109

نظریه ارسطوا ............................................................................................................................109

ترادف به صورت سرشت لغت و طبیعت آن ، درکاربرد وجود دارد ............................................110

عموماً از سه دسته از مترادفات استفاده می شود .....................................................................111

الأمر بین الأمرین ..........................................................................................................................112

نظریه علامه ابن تیمیّه .................................................................................................................112

خاتمه ........................................................................................................................................112

نظریه خطابی و دکتر مندور ......................................................................................................112

پیوست شماره یک : «الترادف فی الحقل القرانی» «الترادف فی اسماء القران» .........................113

پیوست شماره دو : «الترادف فی الافعال» .................................................................................145

منابع و مأخذ  ............................................................................................................................169

خلاصه رساله به زبان انگلیسی ...........................................................................................174

.

منبع:

إبن الشجری، هبه الله بن علی : الأمالی، حیدرآباد الدکن، 1349

ابن جنّی، عثمان : الخصائص، الدکتورعبدالحمید همداوی، الطبعه الثانیه، دار الکتب العلیمه، بیروت لبنان

إبن خلدون، عبدالرحمن : مقدمه، مکتبه التجاریه الکبری، قاهره

إبن خلکان، احمد ابن محمد : وفیات الأعیان، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، مکتبه النهضه المصریه، قاهره 1367 / 1948

إبن درستویه، عبدالله ابن جعفر : تصحیح الفصیح، تحقیق عبدالله الجبوری، بغداد، 1975

إبن درید، ابوبکر محمد ابن حسن، جمهره اللغه، تحقیق دکتر رمزی منیر بعلبکی، دارالملائین، بیروت لبنان

إبن درید، محمد ابن حسن : الإشتقاق، تحقیق عبدالسلام هارون، مطبعه السنه المحمدیه، قاهره 1958

إبن سکّیت، یعقوب ابن اسحاق : إصلاح المنطق، تحقیق شاکر و هارون، دارالمعارف بمصر، قاهره، 1956

إبن سکّیت، یعقوب ابن اسحاق : الأضداد، ضمن ثلاثه کتب فی الأضداد، المطبعه الکاثولیکیه، بیروت 1912

إبن سکّیت، یعقوب ابن اسحاق : کنزالحفاظ فی کتاب تهذیب الألفاظ، هذّبه یحیی بن علی الخطیب التبریزی، وقف علی طبعه و ضبطه و جمع روایاته الأب لوییس شیخو، انتشارات آستان مقدس رضوی، مشهد، 1366

إبن فارس، احمدابن ذکریاء : الصاحبی، تحقیق مصطفی الشویمی، أبدران للطباعه و النشر، بیروت 1382/1963

إبن منصور، جمال الدین بن محمد : لسان العرب، نشر ادب الحوزه، قم، 1405

أبو الطیب اللغوی، عبدالواحد بن علی : الإتباع، تحقیق عزالدین التنوخی، مطبوعات مجمع اللغه العربیه، دمشق، 1380/1961

أبو الطیب اللغوی، عبدالواحد بن علی : شجرالدّر فی تداخل الکلام بالمعانی المختلفه تحقیق محمد عبدالجواد، الطبعه الثالثه، دارالمعارف، قاهره.

أبی مسجل الأعرابی، عبدالوهاب بن حریش : النوادر، تحقیق عزت حسن، مطبوعات مجمع اللغه العربیه، دمشق، 1380/1961

الأصمعی، عبدالملک بن قریب : ما اختلفت الفاظه و اتفقت معانیه، تحقیق ماجد حسن الذهبی، دارالفکر، دمشق 1406/1986

أنیس، ابراهیم : فی اللهجات العربیه، الطبعه التاسعه، مکتبه الأنجلوا المصریه، قاهره 1995

أنیس، و اخرون دکتر ابراهیم، المعجم الوسیط، مکتبه النشر الثقافه الاسلامیه

بروکلمان، کارل : تاریخ الأدب العربی، تعریب عبدالحلیم النجّار، دارالمعارف بمصر، قاهره 1961

بنت الشاطی، عائشه عبدالرحمن : اعجاز بیانی قرآن، ترجمه حسین صابری، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1376

بنت الشاطی، عائشه عبدالرحمن : الإعجاز البیانی للقرآن و مسائل ابن الازرق، دارالمعارف بمصر، قاهره، 1971/1391

پالمر، فرانک. ر : نگاهی تازه به معنی شناسی، ترجمه کورش صفوی، نشر مرکز، تهران، 1366

تهانوی، محمد علی الفارقی : کشّاف مصطلحات الفنون، تحقیق لطفی عبدالبدیع، الهیئه، المصریه العامه للکتاب، 1972

الثعالبی،  ابومنصور عبدالملک، فقه اللغه و سر العربیه، تحقیق حمدو طماس، دارالمعرفه، بیروت، لبنان 1425/2004

ثعلب، احمدبن یحیی : مجالس ثعلب، تحقیق عبدالسلام هارون، قاهره، 1960

الجارم، علی الترادف، مجله مجمع اللغه العربیه الملکی، الجزء الأول، مطبعه الأمیریه، بولاق، 1353/1934

الجزائری نورالدین بن نعمت الله : فروق اللغات، تحقیق محمد رضوان الدایه، چاپ چهارم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1375

جعفری، یعقوب : دشواری ترجمه کلمات، مترادف در قرآن، نشریه ترجمان وحی، سال اول، شماره دوم، قم، 1376

الجوالیقی، موهوب بن احمد، : ماجاء علی فعلتُ و افعلتُ به  معنی واحد، تحقیق ماجد الذهبی، دارالفکر، دمشق، 1402/1982

الجوهری، اسماعیل ابن حمّاد : الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفور عطّار، الطبعه الثالثه، دارالعلم للملائین، بیروت، 1404/1984

حریرچی، دکتور فیروز : مقاله، اهمیت و نقش زبان عربی در ایران شناسی، مجله علمی دانشگاه الهیات و معارف اسالمی، دانشگاه شهید چمران، شماره 4 (1)، زمستان 83

خرئبی، بهاءالدین : فصلنامه عربی، استان خوزستان، انجمن علمی ادبی دبیران خوزستان، شماره اول، 1383

خضر، دکتر السید، اللغه العربیه ومشکلاتها و سبل النهوض بها، دارالوفاء، 2003 م

خضر، دکتر سیّد : من الإعجاز اللغوی للقرآن الکریم، دارالوفاء ، 1422/2001

خطیب الإسکافی، محمد بن عبدالله : مبادیء اللغه، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1405/1985

خلیلی، محمدعلی : فرهنگ خلیلی، کتاب فروشی علی اکبر علمی، تهران، 1330

الخیاط، محمد هیثم، فی سبیل العربیه، دار الوفاء، 1418/1997

دهخدا، علی اکبر : لغت نامه، مؤسسه لغت نامه دهخدا، وابسته به انتشارات دانشگاه تهران، تهران 1373

ربّانی، محمدحسین : ترادف در واژه های قرآنی، نشریه پژوهش های قرآنی، سال ششم، شماره 23 و 24 ، مشهد، 1379

الرمانی، ابوالحسن علی بن عبی، الألفاظ المترادفه، المتقاربه المعنی، تحقیق فتح الله صالح علی المصری، دارالوفاء 1413/1992

زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله : البرهان فی علوم قرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، دارالجیل، بیروت، 1408/1988

سالم مکرم، دکتر عبدالعال : الترادف فی الحقل القرآنی، موسسه الرساله ناشرون، 1422/2001

سیبویه، عمروبن عثمان : الکتاب، المطبعه الکبری الأمیریه، بولاق، 1316

سیوطی، عبدالرحمن جلال الدین : المزهر، تحقیق محمد جادالمولی، بک، محمد ابوالفضل ابراهیم و علی محمد البجاوی، منشورات المکتبه العصریه، بیروت، 1986.

شفیعی کدکنی، محمدرضا : موسیقی شعر، چاپ دوم، انتشارات آگاه، تهران، 1368

شمیسا، دکتر سیروس، بیان و معانی، انتشارات فردوس، چاپ هفتم، 1381

شهابی، محمود : تقریرات اصول، کتابفروشی خیام، تهران، 1358

صادق الرافعی، مصطفی : اعجازالقرآن و البلاغه النبویه، دارالکتب العربی، 1425/2004

الصالح، الدکتور صبحی، دراسات فی فقه اللغه، دارالعلم للملایین،  1379/1960

صفوی، کورش : درآمدی بر زبان شناسی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1360

ضیف، دکتور شوقی : تاریخ ادبی عرب، انتشارات امیرکبیر، 1381

طبیبیان، سید حمید : فرهنگ لاروس ترجمه، انتشارات امیرکبیر، 1367

عبد التواب، رمضان، مباحثی در فقه اللغه و زبان شناسی عربی، ترجمه حمیدرضا شیخی، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، 1367

علوی مقدم، الدسوقی شتا، عسکری ابوهلال، دکتر محمد، دکتر ابراهیم، الفروق فی اللغه، آستان قدس رضوی، مهرماه 1363

علوی مقدم، محمد و الدسوقی شتا، ابراهیم : مقدمه کتاب الفروق فی اللغه، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، 1362

قطرب، محمدبن المستنیر : الفرق، تحقیق خلیل ابراهیم العطیه و رمضان عبدالتواب، مکتبه الثقافه الدینیه، قاهره، 1987

قمی، شیخ عباس، هدیه الأحباب، انتشارات امیرکبیر، تهران، 1329.

کاتب بغدادی، قدامه بن جعفر : جواهر الألفاظ، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، دارالکتب العلمیه، لبنان،1405/1985

کحالّه، عمررضا : معجم المؤلفین، مطبعه الترقی، دمشق، 1957

کشاش، دکتر محمد، المکنیه العصریه

مبارک، محمدزکی عبدالسلام : النثر الفنی فی القرن، الرابع، منشورات المکتبه، العصریه، بیروت

مختار عمر، دکتور احمد علم الدلاله، علی الکتب، چاپ پنجم، 1998

مظفر، محمدرضا : المنطق، دارالتعارف، بیروت، 1400/1980

مقصودی، علی اصغر، الرساله ترادف در قرآن، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، 1380

المنجد، محمد نورالدین، الترادف فی القرآن الکریم، دارالفکر للمأخر، بیروت لبنان، 1997

مندور، محمد : در نقد و ادب، ترجمه علی شریعتی، بی ناشر، بی تا.

نورالدین، دکتور عصام، محاضرات فی فقه اللغه، دارالکتب العلمیه، بیروت لبنان، 1424/2002

نولدکه : اللغات السامیه، ترجمه رمضان عبدالتواب قاهره، 1936.

.