مقدمه
ازدواج یکی از پیچیده ترین ارتباطات بشری است که در جریان آن انسان بر مبنای یک سلسله شباهت های ادراک شده،طولانی ترین پیوند عاطفی ممکن را آغاز می کند . مسئله ازدواج و تشکیل خانواده از مهمترین رویدادهای زندگی هر انسان است که با انتخاب همسر آغاز می شود و اگر به درستی و به موقع صورت گیرد،کاملترین پاسخ به نیاز اساسی هر انسان است.تا آانجا زندگی زیستی، اخلاق، اجتماعی اقتصادی و روانی فرد را به طور جدی دستخوش تغییر و تحول می کند.ازدواج اگر با موفقیت همراه باشد فرد را به آرامش و کمال می رساند و سبب تعادل و تنظیم رفتاروخلق و خوی او شده نگرانی ها، دغدغه ها و تنهایی های روحی و روانی اش را خاتمه می دهد.خداوند در آیه 30از سوره روم رسیدن به آرامش در کنار همسر را از آیات و نشانه های خود میداند و در ادامه آیه مودت، دوستی و مهر ورزی را از الزام های رسیدن به آرامش ذکر می فرماید که این نیزبرای اهل فکر و اندیشه قابل درک است.ازدواج رابطه ای است که شخص با" انتخاب" وارد آن می شود و تقریبا نیم قرن در این رابطه خواهد ماند زن ومردی که باهم ازدواج می کنند باید بتوانند خود را با نیم قرن تحولات اجتماعی و رشد و تغییرات متقابل یکدیگر تطبیق دهند. اگر از عهده این کار بر نیایند به احتمال زیاد رابطه زنا شویی آنها دچار مشکل خواهد شد.بنا بر این انسان در کنارهمسر خویش به آرامش و تسکین حقیقی و ثبات شخصیت می رسدگوئی که نیمه ی دیگر وجود خویش را کشف کرده،با ازدواج به یکتایی و پالایش روحی می رسد. ا فکار و قوای درونی او از پراکندگی و سر گردانی رهایی یافته در جهتی روشن و هدفمند برای ادامه زندگی در مرحله جدید به پیش می رود.
این امر مقدس پیوند زنا شویی و تشکیل خانواده که در نوع خوداز نعمت های الهی و سنت پیامبران خصوصا نبی مکرم اسلام(ص)بوده ودرهمه ملل و فرهنگ ها نیز پذیرفته شده است.
بیان مسئله
آشنائی وشناخت متقابل دختران و پسران آماده ازدواج و خانواده های ایشان مهم ترین عامل موفقیت در ازدواج پایدار، پر برکت و سعادتمند است.این موضوع در مناطق مختلف کشور در شهرها و رستاها وباتوجه به باورها وآداب و رسوم بومی از ویژگی هاوحساسیت های خاص بر خوردار است.بدیهی است در مناطق کم جمعیت مانند روستاها وشهرهای کوچک که اکثر قریب خانواده ها همدیگر رابه خوبی می شناند به گونه ای مستقیم و غیر مستقیم با یکدیگرقرابت نسبی یا سببی دارندو عموما در ارتباط و تعامل مستمر می با شند.شناخت بیشتر دختروپسر می تواند با نظارت و حمایت خانواده های زیربط به سهولت صورت پذیرد.لیکن مسئاله آشنایی و ارتباط موثر و شناخت متقابل بسیاری ازدخترها و پسرهای موجه و آماده ازدواج در شهر های بزرگ نظیر تهران، با توجه به گستردگی و پیچیدگی روز افزون بافت شهری وتنوع فرهنگی در آن امری است بسیار مهم و قابل بررسی.به عنوان مثال خانواده هایی که در سال های اخیر به دلایلی از شهرهای کوچک و مناطق روستایی کشور به تهران مهاجرت کرده ودراین شهر بزرگ و گسترده مقیم شده اند ودوستان و خویشاوندان چندانی در این کلان شهر پر هیاهو ندارند و یا خانواده هایی که اصالتا" تهرانی هستند اما به دلایل شخصی وخانوادگی و یا کم رویی و کم مهارتی در روابط اجتماعی ارتباطات چندانی با اقوام و بستگان و همسایگان ندارندبه هنگامی که فرزندان ایشان با احراز کفایت های لازم در شرف ازدواج قرار می گیرند غالبا نمی دانند که چگونه باید عمل کنند؟ با چه کسی سخن بگویند؟ واز چه شخصی مشورت و راهنمایی بطلبند؟ بدون تردید این وضعیت برای این قبیل خانواده ها که دختران شایسته، لایق، متعهد، با کفایت و آماده ازدواج دارند، دخترانی که دوره پیش دانشگاهی را به اتمام رسانده ولی هنوز در دانشگاه ادامه تحصیل نمی دهند و یا محل و مرکز و سازمان خاصی کار نمی کنند ودر کلاس های متنوع و متفرق مانندکلاس زبان ،هنر، تقویتی، تربیت بدنی و نظایر آن حضور ندارند و چندان اهل رفت و آمد با دوستان و رفتن به مجالس گوناگون، گردش در پارکها و بوستانهای مختلف و رفتن به سینما و رستوران نیستند فوق العاده دشوار و قابل توجه است .پر واضح است که بسیاری از دختر خانمها و آقا پسرهای این قبیل خانواده ها بعضا" حتی به رغم تحصیلات دانشگاهی نیز به لحاظ نجابت، اصالت و تعهدات اخلاقی و یا کم رویی و کم توانی در ارتباطات اجتماعی به گونه ای شایسته و بایسته فرصت های چندانی برای آشنایی و شناخت فردی و خانوادگی نمی یابند.اما در جامعه شهری تحولات اجتماعی و تغییرات فناورانه فرهنگی سنت های ملی و ارزش های مورد قبول به چالش کشیده شده. در حالی که آمادگی لازم در خانواده هاونهادهای مسئول وجود نداشت.
اهداف تحقیق
مهم ترین اهداف تحقیق یافتن معیار های ازدواج در خانواده های شهری و روستایی می باشد.
خانواده های شهری:چه شاخص ها و معیار هایی جهت یک زندگی مشترک را در نظر می گیرند واین شاخص ها و معیارها در خانواده روستایی چگونه ارزیابی و ملاک عمل قرار می گیرند؟ اصولا" فرهنگ شهر نشینی تابع یک سری قوانین می باشد و باید خانواده های شهری از آن فرهنگ و قوانین پیروی نمایند.سنتها و ارزشهای اصیل بر روابط اجتماعی جامعه روستایی همسر گزینی بسیار ساده و هم مهم ترین آرزو و آمال جوانان والدین انها است. ازدواج آنقدر مقدس و محبوب است که در برخی موارد با تولد کودک زوجی در نظام خانواده یا محله و اجتماع برای او(البته به شوخی که بعدا جدی می شد)در نظر گرفته می شد.همه اطرافیان و فامیل برای ازدواج جوانان تلاش و کوشش کرده با همه وجود به کمک جوانان و والدین آنان می آمدند و این کار را مقدس و مایه افتخار و مباهات می دانستند به همین خاطر کمتر جوانی بی همسر می ماند و کمتر خانه ای جوان عزب را مدتی در خود عمل می کند.
اهمیت و ضرورت تحقیق
مسئله ازدواج در حال حاضرتنها به جوانان خواستار ازدواج مربوط و محدود نمی شود بلکه یک پدیده چند بعدی است وبه مسایل فرهنگی و ارزشهای جاری و ساری در پیکره اجتماع، خانواده ها و مسائل اقتصادی همچون اشتغال،مسکن،درآمدو هزینه های اولیه برپایی مراسم ازدواج مرتبط می گردد.ازدواج و تشکیل خانواده یک قرارداد و انتخاب مهمترین شریک زندگی است.ازدواج اگرچه یک نیازوضرورت انکار ناپذیراست لیکن نمی توان ازروی اضطرار به آن تن داد یا کسی را مجبور به آن کرد که در این صورت تبعات منفی آن یک عمر متوجه طرفین و حتی خانواده های آنان می شود. ازدواج در معنای اصیل آن یک امر انسانی و عمومی است که فرایند شروع و استمرار آن باید مطابق چارچوب های مطمئن و پایدار شکل بگیردوقوام یابد.
با این تعریف، امر ازدواج کارمند، کارگر، بیکارو شهری و روستایی نمی شناسد.چون الزام ها و بایدها و نبایدهای آن باید رعایت شودتا بتوان اهداف ازدواج را محقق کرد. و به بقا و سلامت آن اندیشیدوامیدوار بود. البته صرف نظر از اصول کلی، در مسائل جزئی ازدواج مطابق شرایط فرهنگ ها، رسوم محلی و خانوادگی و انتظارات طرفین تفاوت هایی ملاحظه می شود.برای مثال در موضوع ازدواج های دانشجوئی در کلیات ازدواج تفاوتی برای دوام و بقای آن نمی توان متصور بود.اما نکته مهم ان است که برگزاری مراسم ازدواج( هزینه های برگزاری، مهریه و...) آن قدر پر هزینه و دست پا گیر شده که اصل ازدواج را تحت الشعاع قرار داده است در حالی که این مراسم نباید اصولی و چارچوب های کلی ازدواج را به حاشیه براند.این مراسم به هر شکل ممکن برگزار خواهد شد(چه با حمایت اشخاص یا نهادها یا مکنت فردو خانوادهاش )اما فردای مراسم که زوجین در کنار هم باید به زندگی جدید خود معنا و هویت ببخشند چگونه می توانند شروع کنندوباچالش های مختلف اقتصادی ،اجتماعی، خانوادگی، شخصیتی کنار بیایند.
متغیرهای تحقیق
مسائل اقتصادی:
نداشتن شغل ودرآمد کافی(جامعه شهری)
نداشتن مسکن و هزینه ی ازدواج و مراسم سنگین آن (جامعه شهری)
پر هزینه شدن تشریفات ازدواج در جامعه و سخت گیری مضاعف توسط برخی خانواده ودخترخانم ها.