پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری

تعداد صفحات: 115 فرمت فایل: word کد فایل: 449
سال: 1393 مقطع: مشخص نشده دسته بندی: حقوق
قیمت قدیم:۳۳,۶۰۰ تومان
قیمت: ۲۸,۰۰۰ تومان
دانلود مقاله
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری

    پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد «M.A»

    رشته: فقه و مبانی حقوق اسلامی

    چکیده

    یکی از مسائلی که از جنبه های گوناگون فقهی و حقوقی قابل بحث و برررسی می باشد و نیز از لحاظ اجتماعی امروزه مورد توجه قرار گرفته است مسأ له بلوغ است  بلوغ عبارتست از مرحله ای از زندگی که در آن صفات ثانویه جنسی بارز شده و انسان قادر بر تولید مثل می گردد و قانونگذار رسیدن  به این مرحله را شرط تعلّق تکلیف دانسته است از همین جا اهمیت موضوع مشخص می گردد که شارع  مقدس با ورود شخص به این مرحله،  احکام  و تکالیفی را بر شخص مکلّف  واجب نموده است و انجام یا ترک افعال را از فرد مکلّف می خواهد بالطبع این مرحله( بلوغ ) با یک سری علائم  و اوصافی همراه است که این علائم و اوصاف ملاک تعیین آن می باشد .

    این تحقیق بر آن است که این مسأله را از دیدگاه آیات ، روایات  فقه امامیه مورد بررسی قرار دهد و همچنین درصدد پاسخ به این سئوال هست که آیا مقصود از بلوغ در اسلام « بلوغ جنسی » است یعنی رسیدن پسر و دختر به حدّی که قوای جنسی آنان به حدّ کمال رسیده باشد به گونه  ای که بطور طبیعی بتواند تولید مثل نمایند و هر گاه به این حد از کمال نرسند بالغ نیستند و احکام  تکلیفی و وضعی متوجه آنان نمی گردد یا مقصود از بلوغ در اسلام «بلوغ سنی »  است ، یعنی وقتی به سن خاصی رسیدند  آنها بالغ محسوب می شوند و احکام بلوغ بر آنان مترتب  می شود .

     به عبارت دیگر آیا بلوغ یک امر تکوینی است یا یک امر تشریعی و همچنین به دنبال  پاسخ به این مسأله  می باشد که اگر  منظور از بلوغ ، بلوغ جنسی ( تکوینی ) باشد چه علائم و نشانه هایی دارد و اگر منظور از آن ، بلوغ سنی است چه سنی می تواند مناسب ترین باشد و طریق تعیین آن کدام است ، براین  اساس آراء فقهای امامیه به دوقسم تقسیم می شود :     1)  رأی مشهور    2)  آراء  غیر مشهور

    شارع مقدس آسان ترین و راحت ترین راه را برای بلوغ شخص قرار داده که همان  شاخص قراردادن بلوغ جنسی است و همچنین  سن بلوغ یکی از مسائل اختلافی فقها است وجود روایات متعدد و گوناگون در مورد سن بلوغ باعث شده  نظرات فقهاء در این موارد یکسان نباشد و همچنین تحقیق بر آن است که مشخص کند انسان از چه سنی دارای مسئولیت کیفری است؟ آیا فقط یک سن مشخص ملاک عمل قرار می گیرد یا اینکه سنهای متفاوتی در دختران و پسران می باشد که بایستی بعد از رسیدن به این سن در صورتی که جرمی مرتکب شدند مجازات آن اعمال گردد و یا اینکه تا چه سنی مسئولیت کیفری ندارند و د ر صورت ارتکاب جرم در این سن جبران خسارت به عهده چه کسی است .

    کلمات کلیدی: بلوغ - سن -  مسئولیت کیفری - رشد -  قوه تمییز

     

    مقدمه

    دین گرانقدر اسلام مکتبی است والا و برتر ، این برتری خصوصاً در قوانین و احکام از بدو تولد انسان تا مرگ و پس از آن به حدی است که سبب گردیده تمامی ادیان چه مذاهب الهی و چه مذاهب بشری در مقابل آن ناقص و منسوخ گردند خداوند تبارک و تعالی برای اعتلای کامل بشر و خروج از جهل پس از دوره های متمادی از مکاتبی که همگی ریشه در وحدانیت الهی داشتند شریعتی را به پیامبر  اکرم ( ص ) ابلاغ نمود که از حیث قانون مندی سرآمد ادیان گذشته بود، و این بزرگترین مایه فخر و مباهات است که اسلام دینی نه تنها عبادی، بلکه اقتصادی ، حقوقی ، سیاسی و فرهنگی است و ما دارای  میراثی بزرگ از قرآن کریم و روایات  ائمه (علیهم السلام )، هستیم و چه افتخاری از این برتر.

    سهم فقه اسلامی از این منبع جوشان بسیار بوده است و حتی پس از گذشت قرنهای متمادی و بحث های وسیع، علمایی که هر کدام  اسطوره های علم و معرفت و کمال بوده و خواهند بود در بسیاری از مباحث، بازهم طراوات و تازگی را برای تحقیق و پی جویی دارند .

    یکی از این موضوعات بلوغ و سن مسئولیت کیفری می باشد که سعی شده است در این پژوهش به طور مفصّل به آن پرداخته شود .

    مطالب این تحقیق در سه فصل ارائه می گردد که در فصل اول به « کلیات و مفاهیم »  و تعاریف آنها می پردازد.

    در فصل دوم به بررسی جایگاه بلوغ در فقه و قوانین پرداخته شده که شامل چند گفتار و چند مبحث می باشد و در فصل سوم نیز به بررسی فقهی و حقوقی سن مسئولیت کیفری پرداخته شده که در آن نیز، در چند گفتار و مبحث به توضیح و تشریح مسائل پرداخته شده است .

    بعد از فصول ارائه شده، نتیجه گیری از کلیه مطالب به عمل آمده و در پایان نیز به ارائه پیشنهادها و راهکارها در زمینه این تحقیق پرداخته شده است لذا با عنایت به اهمیت موضوع بلوغ و سن مسئولیت کیفری، سعی بر آن گردیده که در ارائه مطالب این پایان نامه، حدالامکان از کلی گویی و پیچیدگی بحث ها خودداری شود و تا ضمن رعایت حالت انسجام و پیوستگی، خواننده محترم در پایان بحث بتواند به جمع بندی و استنتاج لازم نائل آید.

    الف)بیان مساله

      بلوغ از جمله مسائل مورد اختلاف علمای شیعه و اهل تسنن بوده و آرای علمای اهل سنت ، خصوصا" در مورد سن بلوغ که در زمره اعمال عبادی ، معاملات و حقوق می باشد تفاوت چشمگیری با نظرات علمای شیعه دارد علاوه بر این علمای شیعه نظر واحدی در این مسئله ارائه نکرده اند و این خود باعث ایجاد سوالات کثیری برای مکلفین در شرف بلوغ و والدین آنها گردیده است. فقهای اسلام بلوغ را پایان دوران کودکی و آغاز تکلیف اراده کرده اند به این معنا که بلوغ را یکی از شرایط طبیعی تکلیف دانسته که پس از آن فرد باید خود را به آداب و وظایف الهی مقید سازد. بطوریکه صاحب جواهر در تعریف بلوغ می فرماید: مقصود از بلوغ که در لغت به ادراک معنی شده، رسیدن به حد احتلام و زمان ازدواج است زیرا در این هنگام شهوت جنسی بیدار می شود شخص میل به آمیزش پیدا می کند و انزال صورت می گیرد و خروج آب جهنده که مبدا پیدایش انسان است[1].

    اسلام برای این دوران اهمیت خاصی قائل شده است زیرا کودک یا نوجوان چون به سن بلوغ می رسد وارد مرحله تازه و عالیتر از ادراک و شعور و فهم مسائل و احساس مسئولیت می گردد از این رو خداوند همه احکام شرعی را، به پسر و دختر بالغ مترتب می سازد بدین معنا که از لحظه ای که دختر و پسری نشانه بلوغ در آنان پدیدار شد از نظر شرعی مکلف به انجام همه تکالیف شرعی هستند و می بایست فرمانبر بوده و از اوامر و نواهی الهی پیروی نمایند با توجه به این تکلیف شرعی است که در اصطلاح عموم مردم ، دوران بلوغ را دوران تکلیف می گویند بطوریکه استاد شهید مطهری در کتاب مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی می نویسد: هرکس در حقیقت یک نوع بلوغ طبیعی دارد و یک نوع بلوغ قانونی[2].

    بنا بر آیات و روایات و متون فقهی از هنگامی که کودک بالغ می شود، در واقع شخصیت مستقلی است که از آن لحظه باید با توجه به آن استقلال شخصیتی خود عمل نماید از این رو بلوغ را می توان به بلوغ جسمی، فکری، شرعی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بلوغ روانی تقسیم بندی کرد.

    علاوه بر بلوغ برای تحقق مسئولیت کیفری، ادراک کامل (رشد کیفری) نیز لازم و ضروری است لذا سن برای مسئولیت داشتن، موضوعیت ندارد بلکه طریقیت دارد کودک در این سن به مرحله ادراک کامل و رشد فکری می رسد از این رو افرادی که فاقد ادراک و رشد عقلی هستند مسئولیت کیفری ندارند پس همانطور که تحقق بلوغ جنسی (احتلام و حیض) شرط لازم برای توجه تکلیف و کامل شدن است رشد کیفری و وجود ادراک (قدرت تمییز) نیز برای مسئولیت کیفری شرط می باشد بنابراین هیچکدام از این دو شرط (بلوغ و رشد کیفری) به تنهایی برای مسئولیت کیفری کافی نیست.

    البته در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 با توجه به نظر مشهور فقهای امامیه، حدود مسئولیت کیفری کودکان تدوین شده است که بطور کلی با قوانین سابق متفاوت است در قوانین فوق، مسئولیت کیفری کودکان به دو دوره (قبل از بلوغ) و دوره (رسیدن به حد بلوغ) تقسیم شده است که ماده 49 و تبصره های آن بیان کننده این مطلب می باشد در این قانون با ضمیمه کردن و در نظر گرفتن تبصره 1 ماده 1210 قانون مدنی می توان گفت کودکان قبل از بلوغ شرعی یعنی پسر، قبل از رسیدن به سن 15 سال تمام قمری و دختر، قبل از رسیدن به سن 9 سال تمام قمری مبرا از مسئولیت کیفری هستند و زمانی که پسر به 15 سال تمام و دختر به 9 سال تمام قمری رسید به حد بلوغ شرعی رسیده و دارای مسئولیت کیفری هستند. مسئولیت کیفری ، مسئولیت ارتکاب جرمی از جرائم مصرح در قانون را گویند و شخص مرتکب به یکی از مجازاتهای مقرر در قانون خواهد رسید بنابراین منظور از مسئولیت ، پذیرش ضمانت کیفری و جزای عمل مجرمانه ای است که شخص انجام داده پس هرگاه مسئولیتی به وی منتسب نباشد در نتیجه کیفری نمی بیند نظام کیفری اسلام ، بر اساس مبانی انسان شناختی خود ، ضمن پذیرش تاثیر انواع جبرهای درونی و بیرونی در رفتار مجرمانه انسان، او را در ارتکاب جرم مجبور ندانسته و اعتقاد دارد که پس از شکل گیری عنصر تعقل در دوران بلوغ ، آدمی به ترکیب کاملی در ساختار وجودی خود دست می یابد که او را به تکلیف و مسئولیت می رساند این مکتب انسان بالغ ، عاقل و مختار را موضوع مسئولیت کیفری می داند.

    ب)سوالات تحقیق

    1- بلوغ چیست؟

    2- افراد جامعه اعم از مذکر و مونث از چه سنی دارای مسئولیت کیفری هستند؟

    3- آیا سن بلوغ در عبادات را، بایستی به همه اعمال حقوقی از قبیل معاملات، نکاح و طلاق و همچنین مسئولیت کیفری تعمیم داده و در مورد همه آنها صادق است؟

    ج)پیشینه تحقیق

    بلوغ کمال طبیعی انسان است با بلوغ نسل آدمی حفظ می شود و عقل قدرت می یابد این حالت گذر از دوران طفولیت به مرز کمال و رسیدن به رتبه زنان و مردان است از این رو اگر احتلام در وقت مناسب خود پدید آید، بلوغ حاصل شده و نیاز به بیان شرع ندارد زیرا بلوغ از اموری طبیعی شناخته شده در لغت و عرف است نه از موضوعات شرعی که باید از سوی شارع دانسته شود.

    در کتاب الموسوعه العربیه المیسره در تعریف بلوغ آمده که: بلوغ عبارت است از نضج جنسی در زمانی که اعضای تناسلی بدن بتوانند وظایف خود را انجام دهند و این سن را مراهقه می گویند[3].

     در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه ذیل مفهوم صغر آمده است : صغر صفتی است در انسان که از حین ولادت تا هنگام بلوغ حلم همراه اوست[4]. و بالاخره میرزای قمی درباره بلوغ شرعی می گویند: بلوغ بر زمانی می گویند که مکلف با رسیدن به آن از حیث درک، فهم و استعداد برای تکلیف آمادگی داشته باشد[5] اما در قرآن و روایات تفسیر خاصی از بلوغ ارائه نشده است بلکه بیشتر به نشانه های طبیعی و خارجی آن اصرار شده است البته حداقل و حداکثر سن برای بلوغ از طرف شارع بیان شده است.

    موضوع بلوغ در فقه شیعه و مذاهب اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و شرط درستی بسیاری از احکام و قوانین است در بسیاری از باب های فقه از صحت طهارت تا دیات متعرض بیان بلوغ و احکام بالغان گشته اند بسیاری از احکام را به بالغان اختصاص داده اند و برخی از احکام را ویژه نابالغان دانسته اند و همچنین در برخی دیگر نابالغان را نیز شریک دانسته اند.

    عالمان فقهی مفهوم بلوغ و نشانه ی آن را غالبا" در کتاب حجر بیان نموده و مسئله صغر (عدم بلوغ) را به عنوان یکی از اسباب حجر و ممنوعیت از تصرف مورد بررسی قرار داده اند در ابواب دیگر فقهی از جمله صوم، سخن از بلوغ به میان آمده است.

    امامان معصوم (علیهم السلام) در مواردی به عنوان تعیین مصداق، رسیدن به حد بلوغ شرعی را با سنینی از قبیل نه، سیزده، چهارده و یا پانزده سالگی بیان فرموده اند و گرنه این سنین به خودی خود موضوعیت ندارد.

    صاحب جواهر به نقل از تذکره الفقها درباره احتلام پسران می گوید: احتلام که عبارت است از خروج منی و آن آب جهنده ای است که فرزند از آن خلق می شود که نشانه بلوغ است در مرد و زن[6]. و در مسالک الافهام آمده است که: آنچه در بلوغ معتبر است خروج منی است خواه از آن فرزند خلق شود یا اینکه به خاطر مسائل شخصی فرزند خلق نشود زیرا اطلاق نص روایات دلالت بر آن دارد، دوم اینکه منی از محل طبیعی خود خارج شود نه از محل دیگری و سوم اینکه اختصاص به حالتی نداشته باشد بلکه چه در شب و روز خارج شود، در خواب یا بیداری، در صورت جماع یا غیر آن[7]. همچنین صاحب جواهر در کتاب حجر درباره بلوغ می گوید: مراد از بلوغ که معنای لغوی آن ادراک است رسیدن به حد نکاح است که از راه پیدایش منی در بدن و برانگیخته شدن شهوت و گرایش به آمیزش و آمدن آب جهنده حاصل می شود که به مقتضای حکمت ربانی مبدا خلقت، در انسان و حیوان برای بقاء نوع است ... لذا اگر احتلام در وقت مناسب خود روی دهد بلوغ صورت گرفته و نیازی به بیان شارع نیست[8].

    قرآن کریم نیز در آیات خود در مورد بلوغ به سه قسمت بلوغ حلم ، اشد و نکاح اشاره نموده است و در این خصوص سن خاصی را مشخص ننموده است در سنت گرچه به سنهای مختلف اشاره شده است ولی نه به عنوان یک معیار ، بلکه به عنوان طریق به تحقق معیار بلوغ که (احتلام در پسران و حیض در دختران) باشد به بیان دیگر در سنت معیار بلوغ ، احتلام و حیض است و سن یا سنهای معین ، طریقیت بر آن معیار می باشد در مسئولیت کیفری علاوه بر بلوغ ، رشد کیفری نیز شرط است.

    در مورد سن مسئولیت کیفری نیز در هیچ یک از قوانین جزائی کشورمان، ماهیت حقوقی و تعریف مسئولیت کیفری بطور مشخص بیان نشده است چنانکه در مطالعه مقررات جزائی موضوعه ملاحظه می شود قانونگذار گاهی به ذکر کلمه مسئولیت اکتفا کرده و زمانی عنوان کلی مسئولیت جزائی و یا حدود مسئولیت جزائی را برای بیان موارد مربوط به این پدیده انتخاب کرده است بدون اینکه تعریفی از مسئولیت کیفری ارائه کرده باشد.

    دانشمندان معاصر نیز به خاطر نظری که درباره بلوغ بین فقها وجود دارد به فکر بررسی بیشتر این موضوع افتاده و در این خصوص مقالات و کتابهایی را نوشته اند که علاوه بر موارد صدر الذکر، می توان به کتابهای (بلوغ دختران) نوشته مهدی مهریزی و (سن بلوغ دختران) آیت الله صانعی و (بلوغ دختران) زهره رجبیان و کتاب (البلوغ حقیقه و علاماته) از دیگر آثاری است که در این زمینه نوشته شده است در زمینه سن مسئولیت کیفری هم علاوه بر کتاب فوق الاشاره، کتابی که نوشته شده است کتاب (سن مسئولیت کیفری در حقوق جزای اسلامی و حقوق موضوعه) نوشته عبدالرضا اصغری را می توان نام برد غیر از موارد یادشده مقالات متعددی نیز در سایت های مختلف در مورد بلوغ و سن مسئولیت کیفری منتشر گردیده است.

    د)فرضیه ها

    1- بلوغ در لغت به معنای «به سررسیدن، رسیدن به سن رشد» ، «جوان شدن کودک» و « رسیدن به مقصود رشید» می باشد و در اصطلاح شرعی به معنای «رسیدن طفل به حال احتلام در مرد و حیض و یا حمل در زنان می باشد » و «نیز رسیدن بچه به حد تکلیف و سنی که انجام عبادات برایش واجب می شود».

    2-  بنابر تعهدات بین المللی ، از جمله کنوانسیون حقوق کودک و میثاق حقوق مدنی و سیاسی که ایران هم به آنها پیوسته ، بهترین سن برای دارا بودن مسئولیت کیفری تام برای افراد ، اعم از دختر و پسر و مرد و زن ، همان 18 سالگی می باشد.

    3- سن بلوغ در اطفال همانگونه که نسبت به جنسیت یکسان نیست نسبت به امور مختلف از جمله عبادات ، معاملات ، حدود و غیره نیز یکسان نمی باشد مثلا" در مورد مسائل عبادی ، سن بلوغ شرط آن می باشد اما در مواردی فرق می کند که از جمله آن ، در مسئله ازدواج 13 سال ، برای شرکت در انتخابات 16 سال و برای تصرف در امور مالی قبل از 18 سال ، اثبات رشد نیاز به حکم قضائی دارد.

    و)اهداف تحقیق

    هرچند دین اسلام در آغاز ظهورش کودکان را از مسئولیت کیفری مبرا دانسته است اما در این زمینه جوامع بشری ما همیشه شاهد افراط و تفریطهایی بوده به طوری که اصول حاکم بر جرائم و مجازاتها که امروزه ، به عنوان اصول بدیهی و غیرقابل انکار پذیرفته شده در جوامع مختلف رعایت نمی شود و همچنان جامعه بشری ، شاهد مجازات کودکان می باشد. همچنین علی رغم بررسی های متعددی که در قرن اخیر درباره بلوغ و سن مسئولیت کیفری انجام پذیرفته اما به نظر می رسد همچنان لازم است که این مسئله در دستور کار قرار گیرد  زیرا سن مسئولیت کیفری از مسائل فقهی مورد اختلاف بین فقهای بزرگ می باشد و شایسته است موردبحث قرار گیرد و نظریه درست به قانونگذار ارائه شود که این مسئله از مسائل زیر بنائی بسیاری از احکام مدنی و جزائی است. تحقیق موردنظر ضمن بررسی دیدگاهها و نظرات علما و صاحب نظران فقه و حقوق می کوشد به سوالات و ابهاماتی که برای برخی از مکلفین وجود دارد پاسخ دهد.

    ه)روش تحقیق

    تحقیق حاضر از نوع مطالعات توصیفی و تحلیلی است. براساس این نوع تحقیق از روش تحقیق کتابخانه­ای واسنادی استفاده شده است که طبق آن با مراجعه به منابع و ماخذ علمی شامل کتاب، مجله­ها و نشریات موجود در کتابخانه­ها و همچنین سایت­های اینترنتی حاوی تحقیقات و مقالات علمی معتبر اطلاعات مورد نیاز تحقیق گردآوری شده است.

    ی)ساماندهی تحقیق

    این پایان نامه در یک مقدمه وسه فصل تنظیم شده که فصل اول به کلیات و مفاهیم و تعاریف آنها پرداخته، فصل دوم به بررسی جایگاه بلوغ در فقه و قوانین و فصل سوم به بررسی فقهی و حقوقی سن مسئولیت کیفری پرداخته است و در قسمت آخر نیز نتیجه گیری از کلیه مباحث مطرح به عمل آمده است .

  • فهرست و منابع پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری

    فهرست:

    چکیده 1

    مقدمه 2

    الف)بیان مساله 3

    ب)سوالات تحقیق 4

    ج)پیشینه تحقیق 5

    د)فرضیه ها 7

    و)اهداف تحقیق 8

    ه)روش تحقیق 8

    ی)ساماندهی تحقیق 8

    فصل اول

    کلیات و مفاهیم

    گفتار اول : بلوغ 10

    مبحث اول : معنای بلوغ 10

    مبحث دوم : بلوغ در قرآن 11

    بند اول :بلوغ حلم 11

    بند دوم : بلوغ نکاح 16

    بند سوم : بلوغ اشد 19

    مبحث دوم : سن 20

    مبحث سوم : مسئولیت 20

    بند اول : مسئولیت در قرآن 21

    بند دوم :  مسئولیت به معنای اثر شرعی اعمال و رفتار آدمی 21

    بند سوم : اقسام مسئولیت 22

    بند چهارم : تفاوت مسئولیت اخلاقی با مسئولیت مدنی و کیفری 23

    بند پنجم : تفاوت مسئولیت کیفری با مسئولیت مدنی 23

    مبحث چهارم : کیفر 24

    بند اول : مسئولیت کیفری 25

    بند دوم : سن مسئولیت کیفری 26

    فصل دوم

    جایگاه بلوغ در فقه و قوانین

    گفتار اول : قلمرو بلوغ 28

    مبحث اول : عدم اعتبار بلوغ در احکام وضعی 29

    بند اول : دلیل اجماع در عدم اعتبار بلوغ در احکام وضعی 30

    بند دوم : دلیل سنت در عدم اعتبار بلوغ در احکام وضعی 30

    بند سوم : دلیل روایات در عدم اعتبار بلوغ در احکام وضعی 30

    مبحث دوم : عدم اعتبار بلوغ در مستحبات و مکروهات 31

    مبحث سوم : احتلام 32

    بند اول : دیدگاه فقهای امامیه در مورد احتلام 33

    بند دوم‌ : احتلام از منظر قرآن 34

    بند سوم : احتلام از منظر روایات 35

    مبحث چهارم : حیض و حمل 37

    بند اول: علایم حیض 37

    بند دوم :‌ عوامل موثر در شروع عادت ماهانه 38

    بند سوم : حیض از دیدگاه فقهای امامیه 38

    بند چهارم :‌حیض از دیدگاه فقهای مذاهب 41

    بند پنجم : حمل 44

    گفتار دوم : شرایط تحقق مسئولیت کیفری 45

    مبحث اول ‌: عناصر تشکیل دهنده جرم 46

    بند اول : عنصر قانونی 47

    بند دوم : عنصر مادی 48

    بند سوم : عنصر معنوی 49

    مبحث دوم :  اهلیت جزایی 50

    بند اول : بلوغ از شرایط عمومی تکلیف 52

    بند دوم : عقل از شرایط عمومی تکلیف 52

    بند سوم : اختیار از شرایط عمومی تکلیف 53

    مبحث سوم :‌ اسباب مانع مجازات 54

    بند اول :  معاذیر قانونی 54

    بند دوم : علل موجهه جرم 55

    بند سوم : علل رافع مسئولیت کیفری 56

    فصل سوم

    بررسی فقهی و حقوقی سن مسئولیت کیفری

    گفتار اول : بررسی سن مسئولیت نسبی کیفری 58

    مبحث اول : بررسی سن مسئولیت نسبی کیفری در فقه 60

    بند اول : حدود 60

    بند دوم : تعزیرات 68

    عدم جواز بیش از ده ضربه 70

    بند سوم : قصاص 72

    بند چهارم : دیات 73

    مبحث دوم : بررسی سن مسئولیت نسبی کیفری در قوانین قبل از انقلاب اسلامی 73

    بند اول : قانون مجازات عمومی مصوب 1304 73

    بند دوم : قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال مصوب 1338 74

    بند سوم : قانون مجازات عمومی اصلاحی مصوب 1352 76

    مبحث سوم : سن مسئولیت نسبی کیفری در قوانین بعد از انقلاب اسلامی 77

    بند اول : قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 77

    بند دوم : لایحه جدید قانون مجازات اسلامی 79

    گفتار دوم : بررسی سن مسئولیت تام کیفری 82

    مبحث دوم : سن مسئولیت تام کیفری در قوانین قبل از انقلاب اسلامی 84

    مبحث سوم : سن مسئولیت تام کیفری در قوانین بعد از انقلاب اسلامی 85

    بند اول : قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 85

    بند دوم : لایحه جدید قانون مجازات اسلامی 88

    مبحث چهارم : سن مسئولیت کیفری در قرآن 89

    مبحث پنجم : سن مسئولیت کیفری در سُنّت 90

    نتیجه گیری 93

    پیشنهادها و راهکارها 97

    منابع 98

     

     

    .

    منبع:

    پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد «M.A»

    فقه و مبانی حقوق اسلامی

    قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

    ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، تحقیق: لجنه التحقیق، قم، جامعه المدرسین، 1410 ق.

    ابن البراج، عبدالعزیز، المهذب، تحقیق: شیخ سبحانی، قم، جامعه المدرسین، 1406 ق.

    ابن بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم، جامعه المدرسین فی الحوزه العلمیه، 1404 ق.

    .........................................، المقنع و الهدایه، تحقیق، لجنه التحقیق التابعه لموسسه الامام الهادی (ع)، قم، موسسه الامام الهادی (ع)، 1415 ق.

    ......................................، علل الشرایع، نجف، مکتبه الحیدریه، 1386 ق.

    ابن حمزه، محمد بن علی، الوسیله الی نیل الفضیله، تحقیق: محمد الحسون، قم، مکتبه السید المرعشی، 1408 ق.

    ابن زهره، حمزه بن علی، غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع، تحقیق: ابراهیم بهادری، شیخ سبحانی، قم، موسسه الامام الصادق (ع)، 1417 ق.

    ابن فهد، حلی، احمد بن محمد، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، تحقیق: مجتبی عراقی، قم، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، 1407ق.

    ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب الحوزه، 1405ق.

    ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم، الکافی فی الفقه، تحقیق: رضا استادی، اصفهان، مکتبه امیر المومنین (ع)، 1403ق.

    اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات میزان، 1386ش.

    باهری، محمد، حقوق جزای عمومی (تقریرات)، تنظیم: عباس فرید، تهران، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی، 1340-1339ق.

    ............................، نگرشی بر حقوق جزای عمومی، خان داور، علی اکبر، مقارنه و تطبیق: رضا شکری، تهران، انتشارات مجد، 1380ش.

    بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره فی الاحکام العتره الطاهره، تحقیق: محمد تقی ایروانی، قم، موسسه النشر الاسلامی لجماعه المدرسین، بی تا.

    جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، انتشارات کتابخانه گنج دانش، 1368ش.

    جهانگیر، منصور ، قانون اساسی جمهوری اسلامی، تهران، نشر دوران، 1383 ش.

    ...........................، قانون آیین دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری ، تهران، نشر دیدار، 1384ش.

    ........................، قانون مجازات اسلامی، تهران، نشر دیدار، 1384ش.

    ........................، قانون مدنی، تهران، نشر دیدار، 1384ش.

    حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه فی تحصیل احکام الشرعیه، تحقیق: موسسه آل البیت (ع) لاحیاء تراث، 1414ق.

    حسینی روحانی، محمد، منهاج الصالحین، کویت، مکتبه اللفین، 1414ق.

    ....................................، المسائل المنتخبه، بیروت، مکتبه الایمان، 1417ق.

    حسینی روحانی، سید محمد صادق، فقه الصادق فی شرح التبصره لعلامه الحلی، قم، موسسه دارالکتاب، 1412ق.

    حسینی سیستانی، علی، منهاج الصالحین، قم، مکتبه آیت الله العظمی علی حسینی سیستانی، 1416ق.

    حلی، یحیی بن سعید، الجامع للشرائع، تحقیق: لجنه التحقیق باشراف الشیخ السبحانی تبریزی، قم، موسسه سید الشهداء (ع)، 1405ق.

    خوئی، ابوالقاسم، تکمله المنهاج الصالحین فی احکام القضاء و الشهادت و الحدود و القصاص و الدیات، قم، مدینه العلم، 1410ق.

    دانش، تاج زمان، دادرسی اطفال بزهکار در حقوق تطبیقی، تهران، نشر میزان و دادگستر، 1387 ش.

    دلفانی، علی اشرف، مبانی مسئولیت کیفری در حقوق اسلام و فرانسه، تهیه و تحقیق مرکز مطالعات اسلامی پژوهشکده فقه و حقوق، قم، انتشارات موسسه بوستان کتاب قم، 1382 ش.

    دهخدا، علی اکبر،لغت نامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1352 ش.

    راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، نشر الکتاب، 1404 ق.

    ساکی، محمدرضا، حقوق جزای عمومی (با لحاظ لایحه جدید قانون مجازات اسلامی)، تهران، انتشارات جنگل ، جاودانه، 1387 ش.

    شامبیاتی، هوشنگ، بزهکاری اطفال و نوجوانان، تهران، انتشارات ژوبین، 1379ش.

    ............................، حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات ژوبین، 1376 ش.

    شهید اول، محمد بن مکی، اللمعه الدمشقیه، تحقیق، علی الکورانی، قم، دار الفکر، 1411ق.

    شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، تحقیق: موسسه المعارف الاسلامیه، قم ، 1413ق.

    ...................................................، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، انتشارات داوری، 1410ق.

    صفایی، حسین، حقوق مدنی اشخاص و محجورین، قاسم زاده، مرتضی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1382 ش.

    صلاحی، جاوید، بزهکاری اطفال و نوجوانان، تهران، نشر میزان 1384 ش.

    طباطبایی، محمد حسین،المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، لبنان، موسسه الاعلمی المطبوعات، 1427ق.

    طباطبایی حکیم، محمد سعید، منهاج الصالحین، بیروت، دار الصفوه، 1415 ق.

    طبرسی، حسن بن فضل، مجمع البیان فی التفسیر قرآن، تحقیق: لجنه من اطفاء و المحققین و الاخصائیین، بیروت، موسسه الاغمی للمطبوعات، 1415 ق.

    طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، مکتب نشر الثقافه الاسلامیه، 1407 ق.

    طوسی، محمد بن حسن، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، قم، انتشارات قدس، محمدی، بی تا.

    .......................................، الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار، تحقیق: سید حسن خرسان، تصحیح: محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1390 ق.

    .....................................، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق محمد تقی کشفی ، تهران، المکتبه المرتضویه، 1387ق.

    .....................................، الخلاف ، تحقیق: سید علی خراسانی ، سید جواد شهرستانی،شیخ محمد مهدی نجف، قم،موسسه النشر الاسلامی، 1417 ق.

    ....................................، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه الشیخ المفید، تحقیق: سید حسن خرسان، تصحیح: محمد آخوندی، تهران، دارالکتبالاسلامیه ، 1365ش

    ....................................، التبیان فی تفسیر القرآن ، تحقیق: احمد حبیب قصیر العاملی، مکتب الاعلام الاسلامی، 1409ق.

    عبادی، شیرین، حقوق کودک (نگاهی به مسایل حقوقی کودکان در ایران) تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، 1387ش.

    علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعه فی احکام الشرعیه، تحقیق: موسسه النشر الاسلامی ، قم ، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، 1412ق.

    ...............................................، تذکره الفقها، تحقیق: موسسه آل البیت (ع) لاحیاءالتراث ، قم، موسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، 1414ق.

    ...............................................، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه،مشهد، موسسه آلالبیت (ع) ، بی تا.

    ...............................................، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان،تحقیق: شیخ فارس الحسون، قم، جامعه المدرسین، 1410ق.

    .................................................، تبصره المتعلمین فی احکام الدین ، تحقیق: سید احمد حسینی، هادی یوسفی، تهران، انتشارات فقیه، 1368 ش.

    عوده، عبدرالقادر ، حقوق جزای اسلامی ، مترجمان: ناصر قربان نیا، سید مهدی منصوری، نعمت الله الفت، تحقیق و تطبیق: عباس شیری، تهران ، انتشارات میزان 1373ش.

    فاضل آبی، حسن بن ابی طالب، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع ، تحقیق:اشتهاردی و یزدی ، قم ، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین،1408 ق.

    فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام من قواعد الاحکام، مکتبه آیت الله العظمی مرعشی النجفی، 1405ق.

    فخر المحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، تحقیق: سید حسین موسوی کرمانی، علی پناه اشتهاردی و عبدالرحیم بروجردی، قم طبع بامر آیت الله السید محمد شاهرودی علی نفقه الحاج محمد کوشانپور، 1387ق.

    فیض، علیرضا، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1376 ش.

    قبله ای خویی، خلیل، آیات الاحکام (حقوق مدنی و جزایی)، تهران، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین علوم انسانی دانشگاه ها، 1386 ش.

    قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1371ش.

    قمی سبزواری، علی بن محمد، جامع الخلاف و الوفاق بین الامامیه و بین ائمه الحجاز و العراق، تحقیق: حسین حسنی بیرجندی، قم، انشارات زمینه سازان ظهور امام عصر (عج)، 1379ق.

    قیاسی، جلال الدین، مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه)، دهقان، حمید، خسروشاهی، قدرت الله، قم انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم، 1385ش.

    کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه- آخوندی، 1388ق.

    گلدوزیان، ایرج، بایسته های حقوق جزای عمومی، تهران، نشر میزان و دادگستر، 1387ش.

    .........................، حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1385ش.

    .........................، محشای قانون مجازات اسلامی، تهران، مجد، 1383ش.

    محسنی، مرتضی، دوره حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات کتابخانه گنج دانش، 1376ش.

    محقق سبزواری، محمدباقر بن محمد مومن، کفایه الاحکام، اصفهان، مدرسه صدر مهدوی، بی تا.

    محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق: سید صادق شیرازی، تهران، انتشارات استقلال، 1409ق.

    ........................................، المختصر النافع، تحقیق: شیخ قمی، تهران، موسسهالبعثه،بی تا.

    محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح الفواعد: تحقیق: موسسه آل البیت (ع) قم، موسسه آل البیت (ع)، 1408ق.

    مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت-لبنان، المکتبه الحیاء، بی تا.

    مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.

    مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1370 ش.

    معلوف، لویس، المنجد فی اللغه، بیروت-لبنان، دارالمشرق، 1986م.

    معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، انتشارات ساحل، 1382 ش.

    مفید، محمد بن محمد، المقنعه، تحقیق: موسسه النشر الاسلامی، قم، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجامعه المدرسین، 1410ق.

    مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، تحقیق: مجتبی عراقی، علی پناه اشتهاردی، حسن یزدی اصفهانی، قم، جامعه المدرسین فی حوزه العمیع، 1403 ق.

    ..................................................، زبده البیان فی احکام القرآن، تحقیق: محمد باقر بهبودی، تهران ، مکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، بی تا.

    مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374ش موسوی خوانساری، احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، مکتبه الصدوق، 1355ق.

    موسوی خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، قم، دارالکتب العلمیه، اسماعیلیان، 1390ق.

    موسوی گلپایگانی، محمدرضا، تقریرات الحدود و التعزیرات، بی جا، بی تا.

    مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی، عربی-فارسی، ترجمه المنجد الابجدی، تهران، انتشارات اسلامی، 1370ش.

    میرسعیدی، منصور، مسئولیت کیفری (قلمرو و ارکان)، تهران، نشر میزان، 1383ش.

    مؤمنی، عابدین، حقوق جزای اختصاصی اسلام، تهران، نشر خط سوم، 1382ش.

    نجفی ابرند آبادی، علی حسین، دانشنامه جرم شناسی، هاشم بیگی، حمید، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی-کتابخانه کنج دانش، 1377ش.

    نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تحقیق: عباس قوچانی، تهران، دارالکتب السلامیه، 1367ش.

    نوربها، رضا، زمینه حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات کتابخانه گنج دانش و نشر دادآفرین، 1387ش.

    نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، تحقیق: موسسه آل البیت (ع) الاحیاء التراث، بیروت، 1408ق.

    ولیدی، محمدصالح، بایسته های حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات خورشید، 1382ش.

    .............................، حقوق جزا (مسئولیت کیفری) تهران امیر کبیر، 1371ش.

    مقالات

    آیت اللهی، زهرا، «سن ازدواج دختران»، مجله کاوشی نو در فقه اسلامی، شماره 17 و 18، پاییز و زمستان 1377ش.

    احمری ، حسین، » علائم بلوغ و رشد در فقه اسلامی » فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره 7و 8 ، بهار و تابستان 1385ش.

    اختری، محمدعلی، «تاریخ حقوق ایران در زمان ساسانیان (قسمت چهارم)»، ماهنامه کانون، شماره 56، اردیبهشت و خرداد 1384ش.

    ارسطا، محمد جواد، «مقاله بازنگری در سن بلوغ و آثار فقهی قبل از بلوغ»، مجله طلوع، شماره 3 و 4، پاییز و زمستان 1381ش.

    اصغری، محمد، «بناء عقلا»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، شماره 70، زمستان 1384ش.

    جناتی، محمدابراهیم، «جایگاه قیاس در منابع اجتهاد»، مجله کیهان اندیشه، شماره 26، مهر و آبان 1368ش.

    رعیتی، علی، «مفهوم مسئولیت کیفری و عوامل رافع آن هم سو با قانون مجازات عمومی سوریه»، مجله رهنمون، شماره 2، بهار 1382ش.

    رهامی، محسن، «رشد جزایی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 58، زمستان 1381ش.

    عباسی داکانی، خسرو، «اهلیت و حجر و سن رشد در قانون مدنی ایران پس از اصلاحات سال»، 1361، مجله کانون، شماره 46، آبان و آذر 1382ش.

    فتحی، حجت الله، «مسئولیت کیفری اطفال با رویکرد به لایحه قانون مجازات اسلامی»، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره 21، تابستان 1388ش.

    قاسم زاده، سید مرتضی، «تجزیه و تحلیل عتصر روانی جرم»، مجله دیدگاه های حقوق، شماره 10 و 11، تابستان و پاییز 1377ش.

    مرعشی، سید محمدحسن، «تحقیقی درباره سن بلوغ»، مجله حقوقی و قضایی دادگستری، شماره 4، تابستان 1371ش.

    ...............................، » بلوغ» مجله متین، شماره 2، بهار 1387ش.

    مهریزی، مهدی، «بلوغ دختران»، مجله کاوشی نو در فقه اسلامی، پیش شماره 1، بهمن 1372ش.

    مهدوی کنی، صدیقه، «اطفال و مجازات های جایگزین»، مجله ندای صادق، شماره 31، پاییز 1382ش.

    میرعظیم، قوام، «تحلیلی بر سن مسئولیت کیفری تام در قانون مجازات اسلامی»، فصلنامه دانش انتظامی، شماره 24، بهار 1384ش.

    نجفی توانا، علی، «سن مسئولیت کیفری اطفال در مقررات داخلی و بین المللی»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره 41، 1384ش.

    .........................، «مسئولیت کیفری اطفال در ایران در تطبیق با مصوبات هفدهمین کنگره بین المللی حقوق جزا»، مجله کانون وکلا، شماره 186 و 187، پاییز و زمستان 1383ش.

    نورمفیدی، مجتبی، «بلوغ دختران»، مجله متین، شماره 20، پاییز 1382ش.

    هاشمی، حسین، «دختران سن رشد و مسئولیت کیفری»، کتاب زنان، شماره 23، بهار 1383ش.

    حجتی، مهدی، «سن مسئولیت کیفری اطفال در حقوق ایران و جمهوری آذربایجان و تطبیق با اسناد بین المللی».

    .

پروپوزال در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, گزارش سمینار در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, تز دکترا در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, رساله در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, پایان نامه در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, تحقیق در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, مقاله در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, پروژه دانشجویی در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, تحقیق دانشجویی در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, مقاله دانشجویی در مورد پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری, پروژه دانشجویی درباره پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی بلوغ و سن مسئولیت کیفری
ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت