چکیده:
سوماتومتری به بررسی ابعاد و اندازه های بیرونی بدن انسان می پردازد.
یکی از شاخص های مهم آنتروپومتریک، شاخص BMI میباشد که از تقسیم وزن بر حسب kg بر قد بر حسب متر به توان 2 بدست می‌آید.
استفاده از اندازه های آنتروپومتریک اطلاعات بسیار مهمی را در اختیار ما قرار میدهد که در زمینه رشد و نمو، بلوغ و همچنین بررسی تغذیه افراد کاربرد وسیعی دارد.
از آنجا که با گسترش شهرنشینی بیماریهای مرتبط با شهرنشینی رو به گسترش است و شاخص BMI ارتباط بسیار زیادی با این بیماریها دارد بنابراین بررسی اندازه های آنتروپومتریک مورد احتیاج متخصصان گروههای مختلف پزشکی میباشد.
روش اجرا:
تعداد 967 نفر از جوانان 20 ساله ساکن در شهر تهران (مناطق شمال و جنوب) به روش ترانس سکشنال مورد مطالعه آنتروپومتریک قرار گرفتند. وضعیت سوشو اکونومیک این افراد متوسط و تا حدی نزدیک به هم بوده است و جمعیت مورد مطالعه فاقد بیماریهای موسکولواسکلتال واندوکرین و بیماریهای مزمن بوده اند.
نتیجه گیری:
کل جمعیت مورد مطالعه 967 نفر بودند. میانگین قد در کل جمعیت m73/1 و میانگین وزن در کل جمعیت kg13/65 بود. میانگین BMI در منطقه شمال kg/m2 (Location 1) 80/22 و میانگین BMI در منطقه جنوب kg/m2 (Location 2) 06/22 و میانگین BMI در کل جمعیت برابر با kg/m2 11/22 بود.
بیان مسئله
یکی از مهمترین روشهای بررسی چاقی، روش های تن‌سنجی ANTHRO POMETRIC است. در کشورهای مختلف، مطالعات آنتزوپومتریک در زمره تحقیقات پایه علوم پزشکی میباشد.
این مطالعات در کشورهای توسعه‌یافته از چندین سال قبل بر روی گروههای سنی و جنسی مختلف انجام شده است. به طوری که محققان رشته‌های مختلف می‌توانند با بررسی این مطالعات روند تغییرات را پیگیری نمایند.
امروزه با گسترش شهرنشینی و کمتر شدن تحرک افراد مسئله بروز و شیوع بیماریهای شهرنشینی مورد توجه محققان پزشکی قرار گرفته است. به طوری که انجمن بهداشت آمریکا (A.H.A) پژوهشهای آنتروپومتریک را جزء عالیترین تحقیقات طبقه‌بندی نموده است.
از اطلاعات آنتروپومتریک علاوه بر استفاده در بررسی وضعیت رشد و نمو و سلامت و بلوغ و تغذیه افراد جامعه در رشته‌های: جراحی، ارتوپدی، مامایی، جنین‌شناسی، رادیولوژی،پزشکی قانونی، باستان‌شناسی، پروتزسازی و تجهیزت پزشکی استفاده می‌شود.
فاکتورها و عوامل مختلفی در رشد و نمو تأثیرگذارند و لازم است این فاکتورها را برای جوامع هر کشور به طور جدی که در نظر گرفت. از جمله این فاکتورها می‌توان به: سن، جنس، نوع تغذیه، نژاد، آب و هوا، اقتصاد جامعه، فرهنگ و شرایط اکودمیک (اقلیمی) و توپودمیک (جغرافیایی) اشاره کرد.
از آنجا که تطبیق نتایج مطالعات آنتروپومتریک در جوامع مختلف به راحتی برای جوامع دیگر قابل مقایسه نمی‌باشد لازم است محققان هر کشور با توجه به وضعیت جغرافیایی و گستردگی کشور و نیز پراکندگی جمعیت و آب و هوای آن و فاکتورهای ذکر شده این گونه پژوهشها را پیگیری نمایند تا به نتایج دقیق و قابل استفاده دست یابند.
یکی از مهمترین مسائل پزشکی مبحث پیشگیری از بیماریها به ویژه بیماریهای قلبی و عروقی و چاقی میباشد که در ارتباط مستقیم باهم می‌باشند: چاقی می‌تواند بر روی مسائل روانی - اجتماعی فرد تأثیرگذار باشد و همچنین عوارضی بر سیستم عصبی مرکزی، تنفسی، اورتوپدیک، متابولیک و … دارد. علاوه بر موارد ذکر شده بیماریها و سندرم‌های مختلفی با چاقی همراهی دارند.
تحقیقات محققان قلب و عروق و بهداشت و آناتومی و آنتروپومتری نشان می دهد که نمایه توده بدنی یا به اقتصاد BMI کمک مؤثری برای ارزیابی وضعیت چاقی افراد جامعه است. بنابراین مسئله این است که برای شناسایی و پیشگیری بیماریهای مختلف ذکر شده Range نرمال BMI در جوانان امروز چیست؟ تا بتوان با پایش Range نرمال BMI جوانان فعلی هرگونه افزایش وزن و به خطر افتادن وضعیت سلامتی افراد را مدنظر قرار داده و بررسی نمود.
دلایل انتخاب موضوع:
با توجه به موارد ذکر شده در بالا و نیز مواردی که در ذیل به آنها اشاره می شود این موضوع انتخاب گردید.
مطالعات BMI جزو اولویتهای تحقیقاتی کشور میباشد.
اطلاعات حاصل از اینگونه تحقیقات در علوم پایه و کلینیک کاربرد دارند.
در این زمینه مطالعات و مقالات متعددی وجود دارد و دسترسی به آنها آسان است.
وجود اساتیدی که در این زمینه مطالعات و تحقیقات انجام داده اند و می‌توانند همکاریهای لازم را مبذول فرمایند.
زمان لازم برای انجام این تحقیق کوتاه است.
هزینه این تحقیق در مقایسه به اطلاعات حاصل ناچیز است.
مسائل اخلاقی در این تحقیق رعایت می‌شود.
فرآیند رشد و نمو
ابعاد تن سنجی مربوط به ابعاد فیزیکی بدن انسان میباشد و علم مربوط به سنجش اندازه‌های فیزیکی و ابعاد فیزیکی بدن انسان را علم انسان سنجی یا سوماتومتری می‌نامند.
محققان و کارشناسان علوم رشد و نمو و تغذیه و آنتروپومتری معتقدند که مطالعات سوماتومتری اساسی‌ترین روشهای مطالعه و سنجش رشد و نمو و بررسی کمیت و کیفیت تغذیه افراد جامعه و نقش تغذیه بر رشد و نمو افراد بررسی و مطالعه آنتروپومتریک مداوم و مستمر جمعیت میباشد. ابعاد سوماتومتریک شامل تمام ابعاد قابل اندازهگیری با واحدهای موجود، در بدن انسان میباشد. این ابعاد به طور استاندارد و بین‌المللی انتخاب گردیده و هریک به منظور بررسی خاصی انتخاب شده که قد و وزن نیز شامل آن میباشد.
از آنجا که کشور ما از لحاظ جمعیتی جوان محسوب می‌شود و در هرم سنی کشور ما افراد نوجوان و جوان جایگاه وسیعی را به خود اختصاص داده‌اند و این قشر در آینده کشور تأثیر بسزایی دارند. بر آن شدیم که این مطالعه را بر روی جوانان انجام دهیم مطالعه سوماتومتریک آنها از نظر تعیین شاخصهای رشد و نمو و سلامت اهمیت بسزایی دارد.
جوانان امروز افراد میانسال و سالمندان آینده کشور را تشکیل خواهند داد و پیشگیری از بیماریهای آتی جوانان فعلی باعث حفظ سرمایه‌های انسانی و سرمایه‌های مملکت خواهد شد. قد و وزن از شاخصهای مهم سلامت میباشد و اندازهگیری قد و وزن از منابع اطلاعاتی بسیار با اهمیتی هستند که در امور مربوط به رشد و نمو و بلوغ، تعیین وضع تغذیه جوانان کاربرد دارد. از آنجا که تعیین اندازه‌های سوماتومتریک مربوط به زمان پس از تولد است. تقسیم‌بندی کلی دوران رشد و نمو به دو قسمت قبل از تولد و بعد از تولد انجام می‌شود.
تقسیم‌بندی دوران رشد و نمو:
الف: دوران قبل از تولد:
دوران داخل رحمی: که به ترتیب شامل:
الف) دوران جنینی (zygot) ب) دوره رویانی Embryonic
ج) دوران جنینی (fetus) د) دوران تولد (Delivery)
ب: دوران بعد از تولد:
دوره نوزادی: (از زمان تولد تا پایان هفته چهارم)
دوره بچگی: (از آغاز هفته پنجم تا 14 ماه بعد از تولد)
دوره کودکی (از ماه 14 تا 12 سالگی)
دوره بلوغ: (حدود زمانی دوره بلوغ در جنس مؤنث و مذکر متغیر است. اما معمولاً از 12 سالگی تا 14 سالگی را در نظر می‌گیرند)
دوره نوجوانی: مرحله‌ی گذر از کودکی به بزرگسالی که از 14 تا 16 سالگی را شامل می‌شود.
دوره جوانی: مدت آن متغیر است.
دوره پیری: مدت این دوره نیز متغیر است.
دوره مرگ : مدت این دوره نیز متغیر است.
فرآیند رشد دارای دوره‌های تناوبی میباشد. بدین ترتیب که در بعضی از دوره‌های زندگی ابعاد آنتروپومتریک دارای رشد بسیار سریع و در بعضی دوره‌ها دارای رشد کند و در بعضی دوره‌ها نیز رشد منفی وجود دارد. در 4 سال اول زندگی رشد ابعاد آنتروپومتریک بخصوص قد و وزن بسیار سریع انجام می‌گیرد. پس از آن تا زمان بلوغ رشد آهسته صورت می‌گیرد و مجدداً در دوران بلوغ رشد سریع انجام می‌شود. رشد پسران در دوره‌ی بلوغ کمی دیرتر از دختران شروع می‌شود. ولی تا بیست سالگی ادامه می‌یابد و به طور کلی پسران نسبت به دختران رشد بیشتری می‌نمایند. پس از آن تا حدود 24 سالگی نیز تغییرات دیگری در آنتروپولوژی فیزیکال انسان اتفاق نمی‌افتد. ولی پس از آن بتدریج اندازه آنتروپومتریک شروع به تغییرات کاهشی می‌نماید و از حدود پنجاه سالگی کاهش قد انسان قابل تشخیص است و در هشتاد سالگی حدود 10 الی 20 سانتیمتر از اندازه قد انسان کاسته شده و وزن آن حدود 20% کاهش می‌یابد. اگر چه تغییرات مذکور کلی است اما به فاکتورهای جنسی و نژادی، جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی نیز بستگی دارد.
در شیرخواران و کودکان با وزن طبیعی،افزایش اندازه سلولهای چربی در سال اول زندگی منجر به افزایش توده چربی بدن میگردد تعداد کل سلولهای چربی بین 6 ماهگی تا 2 سالگی به آهستگی افزایش می‌یابد و تا سن 10-8 سالگی ثابت باقی می‌ماند در این هنگام همراه با بلوغ اندازه و تعداد سلولها نیز افزایش می‌یابد، در کودکان چاق سلولهای چربی بزرگتر و تعداد آنها نیز بیشتر از گروه شاهدهم وزن میباشد.
در حیوانات در بعضی شرایط ممکن است چاقی در اثر اختلال در فروکش نمودن اشتها به وسیله تولید ژنی که ژن چاقی (ob gene) در سلولهای چربی است به وجود آید. به طور طبیعی این پروتئین (leptin) توسط ژنی که در جریان خون آشکار نیست کدگذاری می‌شود و عملاً فرونشاندن اشتها را در هیپوتالاموس به عهده دارد. اختلال تولید ژن لپتین یا گیرنده‌های هیپوتالامیک ممکن است سبب چاقی در برخی بیماران باشد.
گرچه گرایشات خانوادگی برای چاقی یا لاغری وجود دارد اما در این که این تمایلات تا چه اندازه تحت تأثیر تشابهات ژنتیکی یا تأثیرات محیطی است بحث وجود دارد. در مقایسه یک جفت دوقلوی تطابق‌یافته مشخص می‌شود که حدود 80 درصد اختلاف وزن نسبت به قد یا ضخامت پوست ممکن است براساس ژنوتیپ فرد قابل توجیه باشد.
رابطه قوی بین شاخص توده بدن (body mass index) فرزندخوانده‌ها و والدین بیولوژیک آنها وجود دارد. و این رابطه بین کسانی و افرادی که آنها را سرپرستی می‌کنند ضعیف میباشد. چاقی مادر با افزایش بافت چربی در نوزاد همراه است. کودکانی که یک یا هردو والدین‌شان چاق هستند مستعد چاقی در بزرگسالی می‌باشند. (تقریباً 40% اگر یکی از والدین و 80% در صورتی که هر دو چاق هستند) ارتباط نسبتاً کمی بین افزایش وزن بیش از حدود اولین سال زندگی و چاقی در سالهای بعد وجود دارد. با این حال شیرخوارانی که اضافه وزن دارند، بعداً کودکان چاق نمی‌شوند. اکثر شیرخواران و کودکان چاق در دوره بزرگسالی چاق نمی‌شوند. خطر باقی ماندن چاقی تا بزرگسالی با شروع آن در سنین بالاتر (نوجوانی در برابر شیرخوارگی) و شدت چاقی (اگر وزن کودک بیش از 180% وزن مطلوب باشد، 100% در بزرگسالی چاق می‌شوند) افزایش می‌یابد.
فاکتورهای رشد و نمو:
الف: فاکتورهای زیست‌شناختی: ژنتیک فرد، فاکتورهای محیطی در ارتباط با مادر در حاملگی مانند تراتوژنها، الکل، سیگار، اشعه، بیماریهای عفونی، سوءتغذیه مادر، فاکتورهای داخل رحمی مانند فشار خون حاملگی، اشکالات و نواقص جفت، هیپوکسی، تروما
ب: فاکتورهای روانشناختی: برقراری ارتباط مادر با کودک
ج: فاکتورهای اجتماعی،اقتصادی: مثل عادات رفتاری خاص،اقتصاد خانواده، فرهنگ جامعه، نوع تغذیه فرد، شیردهی مادر، زمان شروع تغذیه تکمیلی - میزان تحصیلات مادر. شغل مادر.
جهش رشدی پسران رویدادی دیررس است، اما به طور طبیعی و برحسب افراد گوناگون از 16-5/10 سالگی آغاز و در 5/17 -5/13 سالگی کامل می‌شود.
در اواسط بلوغ تسریع رشد بیش از میزان قبل از بلوغ و cm 7-6 در سال است. به طور متوسط در دختران قله جهش رشد در سن 5/11 سالگی با سرعت 3/8 سانتیمتر در سال بوده و پس از آن کاهش یافته و در 16 سالگی متوقف میگردد. به طور متوسط در پسران جهش رشد دیرتر شروع شده و قله آن در 5/13 سالگی با سرعت 5/9 سانتیمتر در سال به حداکثر رسیده و سپس کاهش یافته و 18 سالگی متوقف می‌شود. افزایش وزن به موازات رشد خطی با چندین ماه تأخیر صورت می‌گیرد. چون که نوجوانان ابتدا کشیده شده و سپس کامل می‌شوند. افزایش وزن زمان بلوغ نزدیک 40% وزن افراد بالغ است، حجم عضلانی نیز افزایش یافته و چندین ماه بعد قدرت عضلانی هم افزایش می‌یابد این مقادیر هر دو در پسرها بیشتر خواهد بود توده خالص بدنی که تقریباً در کودک متوسط قبل از بلوغ 80% است، در پسرها به 90% بیشتر و در دخترها به علت جمع شدن چربی زیر جلدی تا 75% کمتر می‌شود.
نمودارهای رشد استاندارد بر اساس اطلاعات جمعآوری شده به وسیله مرکز ملی آمار سلامت آمریکا (NCHS) بوده است و ممکن است کارآیی کمتری برای بالغین داشته باشد، چون نمونه‌های مطالعات مقطعی NCHS، تنها براساس سن تقویمی بوده و افرادی که در مراحل مختلف تکامل هستند، در یک گروه جمع میکند ولی افراد بالغ بتدریج و برای مدت طولانی‌تری رشد می‌نمایند.
در نمودارهای رشد NCHS، چنانچه وزن برای قد بیشتر از 120% استاندارد باشد، می‌توانند تشخیص چاقی را تأیید کنند. شاخص توده بدن یا BMI، اگرچه به طور گسترده در محاسبات بالینی چاقی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما ممکن است به عنوان یک شاخص معتبر چاقی مورد استفاده قرار نگیرد. زیرا نمی‌تواند بافت نرم و استخوان را از چربی افتراق دهد. اندازهگیری قطر عضله سه سر و ضخامت چین پوستی ساب اسکاپولر می‌تواند یک شاخص برای چاقی باشد. تجربه قابل توجهی برای دقت کار مورد نیاز است تغییر در انتشار چربی ممکن است سبب محدود شدن اندازهگیری شود.
با تکامل بدن، نسبتهای بدن یکسری تغییرات منظم را طی می‌کنند. سرو تنه در هنگام تولد نسبتاً بزرگ هستند. طویل شدن پیشرونده اندامها طی تکامل، بخصوص حین بلوغ ایجاد می‌شوند.
تناسب را می‌توان اندازهگیری قسمت تحتانی بدن، که فاصله بین سمفیزپوبیس تا زمین میباشد و قسمت فوقانی بدن که با کم کردن قد از قسمت تحتانی بدست می‌آید محاسبه کرد.
نسبت فوقانی بدن به قسمت تحتانی (نسبت V/L) تقریباً در بدو تولد 1/7 (یک به هفت) در سه سالگی 1/3 (یک به سه) و در 7 سالگی 1/0 (یک به صفر) میباشد. نسبتهای بالاتر U/L اختصاص به کوتولگی یا اندامهای کوتاه یا اختلالات استخوانی مثل ریکنز دارد (شکل 3)
چاقی، شامل شرایط مازاد توده چربی آدیپوز (چربی قهوه‌ای) میباشد. اگر چه این مفهوم در اغلب موارد معادل با اضافه وزن بدن در نظر گرفته می‌شود، این امر همواره ضرورتی ندارد. فرد لاغر اما خیلی عضلانی ممکن است براساس استانداردهای فردی، دچار اضافه وزن باشد، در حالی که آدیپوزیتی این شخص، افزایش نیابد، وزن بدن به کرات در میان جوامع مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین افتراق معنی‌دار طبی بین لاغری و چاقی، تا حدودی دلخواه میباشد.
Abstract:
Back ground: So matometery is one of the science that assess size of body in human.
Sizes of antropometric are one of the main source of growthy , Maturation and nutrition and most ofspecialist of Medicine and designer of airplan and glassess and other Industerial designer need this Information.
One of main Index of antropometic , is BMI (wight / (hight)2)
Material & Method: this study is a discreptive study sampling method 967 (20 year old) In the north and south of Tehran.
All of cases had low and moderate SE status and not Endocrine and musclos cletal and chronic disease
Results : total of cases were 967 cases.
Mean of height was , 1/73 m and mean of weight was , 65/13 kg.
Mean of BMI in location 1 wase , 22/80 kg/m2 and mean of BMI in location 2 wase , 22/06 kg/m2 and mean of BMI in the papulation wase 22/11 kg/m2.