پایان نامه بررسی ملاک های انتخاب دوست در بین دانش آموزان پایه اول پسر در مقطع متوسطه شهرستان ملایر

پایان نامه  جهت دریافت درجه کارشناسی

امور تربیتی 

مقدمه :

یکی از سخنان حکیمانه و جامعه شناسانه این است که « انسان با الطبع اجتماعی است.» و این بدان معنی است که انسان بر نهاد پیوستن به همنوعان خود آفریده شده است.  و این غریزه ای است که انسان در بطن خود دارد.

زیرا انسان به تنهایی قادر به گذشتن از مراحل زندگی در دنیایی که آکنده از ناروائیها و مالامال از دشواریها و مقرون به خطاهاست، نیست. و از این رو انسانها ناگریزند به یاری جستن و همکاری کردن برای رسیدن به ا جتماعی که در آن بتوان آنچه را فرد از انجام آن ناتوان است انجام داد. هر قدر صفوف بشر به هم پیوسته شود و اختلاط و تعاون بینشان افزوده گردد، در میدان زندگی و مدارج ترقی پیشرفت خواهند کرد. از این رو، اسلام که دینی پیشرو و جاودانه است، اجتماع بشری را دعوت می کند که با زو به بازوی هم کار کنند به هم مهرورزند پس صدایی آسمانی فریاد می زند:

« ای مردم» ما همه شما را نخست از مرد و زنی آفریدیم، و آنگاه شعبه های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید و به دین خدا چنگ زنید و پرا کنده نشوید. این است دعوت اسلام از تمامی مردم. و چون افراد انسانی همه در معرض سختیهای هلاکت آور و بدبختیهای دردناک و مشکلات طاقت فرسا قرار دارند. که به تنهایی بر مقابله با آنها توانا نیستند، ناگزیرند که برای خود مرزی یا افرادی از نوع خود ذخیره کنند که بین خود و آنها رابطه ای مطمئن و یک پیوستگی پایدار و دوستی و محبتی خاص برقرار گردد. تا بین این افراد احساس برادری صادقانه و درک دوستی خالصانه حاصل شود. که هر کدام  در سختیها یاری گر دیگری باشند در کمک رسانی و همکاری و بر آوردن نیازها و نجات دادن از سختیها و بیرون آوردن از گرداب، و این رابطه مقدس است که هر یک  را به دیگری می پیوندد. و دلها و خواستها را به هم نزدیک می کند که « دوستی» نامیده می شود.

و برای زندگی انسان این امری ضروری است ، هر چند که فرد در تحمل سختیها و شکیبایی در مکروهات نیرومند باشد و از فکر ثابت و رای تدبیر برخوردار باشد. از این روست که دانشمندان جامعه شناسی و مربیان جامعه کوشش کرده اند که برای تامین بعد مهم زندگی بهترین راهها را فرا راه مردم قرار دهند و نیکوترین وسیله ها را برای استحکام و استواری روابط برادری و کسب محبت و صداقت که رکن اصلی دوستی است بین مردم معرفی کنند.

زیرا اگر دوستی مستند بر حب قلبی صحیحی که عاری از ریا و کدورت و انحرافی پست نباشد. این چنین دوستی میان تهی است. و خیری در آن نیست.

پس مشخص می شود که موضوع دوستی و برادری از مهمترین مقتضیات زندگی و بزرگترین ضروریات انسانی است. می بینیم که موضوع دوستی به حد فراوان از توجهات و ساعی معصومین بهره مند می شود و از راهنمائی های پی در پی آنان در بنای اساسی این دوستی و آنچه در خور صفات و شرط دوستی آمده است. و تمام مردم را پند و اندرز داده اند. که در ذخیره کردن و بدست آوردن دوستان سستی نورزند. تا آنجا که پیامبر خدا می فرماید: بهترین شما کسانی هستند که اخلاقشان بهتر است و با مردم سازگارند و بین افراد با یکدیگر صلح و سازگاری دهند ( نهج البلاغه) و نیز فرموده است مهربانی مومن بر مومن برای خاطر خداوند است.

 از بزرگترین شاخه های ایمان است. بدانکه کسی دوستیش در راه خدا باشد و بخشش در راه خدا باشد . و منع و پرهیزش  در راه خدا باشد.

چنین کسی از برگزیدگان خداوند تعالی است ( اصول کافی ، جد3)

پس می بینیم که پیامبر (ص) مردم را تشویق می کند به مهربانی و دوستی و برادری بین  یکدیگر و مهربانیها و دوستیها را در دل مردمان  شیرین می کند، با یادآوری نعمتهای جاودانی و پاداش بزرگی  که پروردگار برای این دوستی و مهربانی برشمرده است، ولی به شرح آنکه این دوستی صرفاً برای خاطر خداوند بوده و از انحرافی پست و مصلحتهای مادی به دورباشد. پس دوستی و مهربانی صادقانه و خالصانه همان چیزهایی هستند که اسلام مردم را بدانها دعوت کرده و برای کسانیکه دارای این رفتارها هستند خداوند تعالی پاداش فراوان و مرتبه پسندیده مهیا کرده است.

دوست شریک زندگی است که در وجود انسان مانند روح در بدن جاری است . مانند ائینه است دوست خوب و رفیق مهربان یکی از نعمتهای بزرگ الهی و پناهگاه انسان و ارام بخش دل و روان است . وجود دوست حقیقی در این جهان پرتلاطم یکی ازاحتیاجات هرانسانی است. کسی که از نعمت دوست مهربان محروم می باشد، احساس غربت و تنهائی می کند و یار و غمخواری ندارد، تا در مشکلات زندگی به او پناه ببرد. و از مددش برخوردار گردد.

یکی از بهترین خوشیهای زندگی رفت و آمد و گفتگوهای دوستانه است. که غمها را می زداید و به انسان نیرو و نشاط می بخشد. دوستی در د وره نوجوانی بر اساس یک نیاز اجتماعی و برای ایجاد روابط سالم و سازنده است.

« شخصیت اجتماعی نوجوان در حال شکل گرفتن و بر این اساس رفاقتها و دوستی‌ها نقش عمده ای را در اجتماعی شدن آنان ایفا می کند. جذب گروهی و پذیرش در جمع دوستان برای نوجوانان اهمیت فراوان دارد و لذا باید  هر گونه انزوا و کناره گیری را به دقت مورد بررسی قرار داد، و علت آنرا جویا شد.[1]

مطالعه بی شاپ[2] نشان داد که تصمیم به ادامه تحصیل و رفتن به دانشگاه در نوجوانان تحت تاثیر تصمیمات رفقا و دوستان آنان بوده است. هلن کر می گوید3

« من تا وقتی که شیوه برخورد با دیگران را نیاموختم به مفهوم واقعی خود پی نبردم»

تحقیق راجرز و دیاموند[3]نشان داد که قبول خویشتن و تصویب دیگران همبستگی مثبت دارند. یعنی هر چه تصویب دیگران حاصل شود، فرد بهتر خود را می پذیرد و به خویشتن اعتماد می کند. گروه هم سن قدرت زیادی دارد و دارای عملکرد متنوعی است . هامچک[4] عملکرد گروه هم سن را بصورت زیر می داند.

جانشین شدن برای خانواده .

منبع احترام شخصی

منبع ثبات و استواری

حفاظی در مقابل فشار بزرگسالان

منبع قدرتی که فرد طرز رفتار خود را از آنان می گیرد.

وسیله ای برای انجام امور اعضاء

سرمشقی

برای رشد اخلاقی و عقلانی

گروه هم سن به دو صورت به نوجوان در برابر خانواده کمک می کند:

اول، جای پدر و مادر را می گیرد. دوم،  در مقابل پدر و مادر از جوان حمایت می کند یعنی در مقام پدر و مادر عمل می کند. تاثیر گروه هم سن تا حدی است که گاهی  طرز رفتار نحوه تکلم و حتی شیوه های لباس پوشیدن اعضاء را تعیین می کند.

اگر انتخاب دوستان درست صورت پذیرد، به رشد شخصیت و حتی احساس نوع دوستی نوجوان کمک می کند. به عقیده بس، «دوستی های دوران بلوغ و نوجوانی باعث تجاربی می شوند که در توسعه شخصیت نوجوان نقش مهمی دارد.

این تجارب باعث دوستیهای عاقلانه ای در دوران کمال و بزرگسالی می گردد.[5]

دوستیهایی که بر اساس علاقه و اعتماد و متقابل استوار است. این دوستی ها اولین احساس نوع دوستی را در نوجوان ایجاد می کند.

جذبه و کشش و دوستی های گروه هم سن تا آن اندازه است که فرهنگ خاصی را بوجود می آورد. که جوانان از این فرهنگ خاص تبعیت می کنند. این فرهنگ خاص را گاهی فرهنگ جوانان نیز می نامند. از جمله خصوصیات این فرهنگ است که اولاً، به ارزشهای سنتی چندان پای بند نیست. ثانیاً راز داری در بین افراد آن متداول است. ثالثاً از طبقه اجتماعی خود تبعیت می کند. رابعاً معیار خاصی  را برای معاشرت اعضاء یکدیگر  دارد. خامساً ، زبان ویژه ای دارد. سادساً، اجباری در اعضاء برای تبعیت از یکدیگر احساس می شود. « با توجه به اینکه گروه هم سن برای نوجوان ایجاد امنیت می کند و سپری در برابر حملات بزرگسالان است. و فرهنگ خاص خود  را عرضه می کند، هرگونه اقدام نابجای والدین، نوجوان را بیشتر به طرف همسالان می کشد. شناخت مرحله رشد و آگاهی از نیازهای این دوره همراه با ارتباطی صحیح و با فضائی توام با احترام و اعتماد می تواند به والدین اعتبار ببخشد و آنان را در برابر گروه هم سن قرار ندهد.[6]

موضوع اصلی رابطه نوجوان با دیگران سیر تدریجی او از حالت وابستگی دوران کودکی و غرق بودن در خانواده آمیزش و ارتباط با دنیای خارج از خانواده است. زندگی در جمع و گروه برای نوجوان فوایدی را به همراه دارد. از جمله نجات از تنهائی ها که مانع خطراتی چون انزواطلبی، افسردگی و حیای افراطی می شود. حیا اجتماعی و زندگی با همسالان و معاشران به او فرصت می دهد که رشد روانی مناسبی داشته باشد و دیگر اینکه نقش جنسی خود را در سایه حیات جمعی بپذیرد. سنین نوجوانی به گفته گزل 14 سالگی اوج ارتباطات است. مطالعه ها، خنده ها بی حساب گوئیها، سخن چینیها، تمام انواع رفتارهای ظاهری که بی اهمیت است. برای آنها معنی دار است. از دیدی دیگر آنها با همه علاقمندی به دوستی و انس، خود را در این جنبه محدود نگه می دارد. از دیدی دیگر آنها با همه علاقمندی به معاشرت و میل به گروه خود را در دامنه ای محدود قرار می دهند.